تدوین مدل مدیریتی فسفر در مخزن با استفاده از رویکرد شبیه سازی پویایی سیستم

تغذیه گرایی در مخازن سدها یکی از عمده ترین مشکلات زیست محیطی اثرات احداث سدها و تامین آب با کیفیت مطلوب می باشد. مدیریت و کنترل موثر این پدیده در مخازن مستلزم به کارگیری مدل های شبیه سازی با کمترین سطح پیچید گی و با تکیه بر موثرترین پارامترهای کیفی و فرآیندهای موثر است. پویایی سیستم یکی از ابزارهای شبیه سازی شیءگراست که با دیدگاه تحلیل سیستمی و تاکید بر روابط علت و معلولی و بازخورها به صورت پویا قادر به شبیه سازی این فرآیند در مخزن می باشد. در این مقاله با استفاده از این روش و با در نظر گرفتن پارامتر فسفر به عنوان عامل اصلی تغذیه گرایی، مدل شبیه سازی غلظت فسفر در مخزن سد ستارخان واقع بر رودخانه اهرچای در استان آذربایجان شرقی تدوین گردیده است. در این مدل اندرکنش فسفر مخزن با رسوبات کف به صورت ضرایب متغیر ماهانه به همراه فرآیند دفن فسفر در رسوبات در نظر گرفته شده است. پس از آنالیز حساسیت روی ضرایب مذکور، واسنجی و صحت سنجی مدل بر اساس داده های موجود در یک دوره ۴۷ ماهه انجام گردیده و نتایج حاکی از اطمینان قابل قبول مدل در شبیه سازی فسفر مخزن علیرغم سادگی فرضیات مورد استفاده بوده است. بررسی نسبت سهم فسفر در ورودی، خروجی، رسوبات و مخزن نشان دهنده اهمیت و سهم بالای رسوبات در مدیریت غلظت فسفر در مخزن می باشد. همچنین تحلیل سناریوهای کاهش و افزایش بار ورودی به مخزن نشان داد تغییر بار ورودی در غلظت فسفر در مخزن با نسبت کمتری تاثیر دارد که در مدیریت کاهش بار مواد مغذی حوزه باید در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

تغذیه گرایی ، غلظت فسفر ، پویایی سیستم ، سد ستارخان