شبیه سازی میزان نیترات ورودی از زمین های کشاورزی به رودخانه با استفاده از مدل SWAT (مطالعه موردی : زنجان رود)

در این مطالعه میزان نیترات ورودی از زمین های کشاورزی به رودخانه زنجان رود با استفاده از مدل SWAT شبیه سازی شده است. برای واسنجی و اعتبارسنجی از نرم افزار SWAT-CUP و مقادیر اندازه گیری شده شدت جریان متوسط ماهانه در ایستگاه آب سنجی سرچم بین سال های (۲۰۱۰-۱۹۹۶)، استفاده شده و برای تحلیل حساسیت ۲۶ پارامتر حساس انتخاب شده است. سه گزینه برای شیوه آبیاری، سه گزینه برای میزان کود مصرفی و دو گزینه تلفیقی تعریف شده است. به منظور تحلیل عدم قطعیت از شاخص های p-factor و r-factor و تحلیل کیفیت نتایج مدل از دو شاخص ضریب تعیین(R۲) و ضریب نش-ساتکلیف (NS) استفاده شده است. در مرحله واسنجی رواناب ماهانه، در خروجی حوضه ضرایب r-factor ،p-factor ،R۲ ،NS ، به ترتیب ۲۷/۰، ۱۱/۰، ۸۳/۰ و ۵۳/۰ و در مرحله اعتبارسنجی به ترتیب ۶۰/۰، ۱۸/۰، ۷۳/۰ و ۵۳/۰ بدست آمده است. نتایج نشان داد که با افزایش سطح آبیاری تحت فشار میزان نیترات ورودی به زنجان رود تغییر چشم گیری ندارد. در رابطه با میزان کود، کاهش ۵۰ درصدی مصرف کودهای اوره، مقدار نیترات ورودی به رودخانه زنجان رود را به میزان ۷/۱۶ درصد کاهش داده است. از طرفی افزایش ۵۰ درصدی مصرف کودها، نیترات ورودی را به میزان ۲/۱۷ درصد افزایش داده است. با تغییر شیوه آبیاری سطحی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، تغییر چشمگیری در میانگین میزان نیترات ورودی به منابع آب سطحی ایجاد نمی شود. همچنین با کاهش مقادیر کود دهی و جلوگیری از کود دهی بی رویه به وسیله کشاورزان، به میزان زیادی می توان مانع آلودگی منابع آب های سطحی گردید.

کلیدواژه ها:

نیترات ، کود ، سیستم آبیاری ، مدلSWAT