ارزیابی پایداری آبخوان های آبرفتی توسط شاخص ردپای آب زیرزمینی مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی

در مناطق خشک و نیمه خشک "با منابع آب سطحی محدود" رشد بخش های مختلف نیازمند مدیریت پایدار منابع آب موجود بخصوص منبع آب زیرزمینی است. شاخص رد پای آب زیرزمینی ابزار مفیدی جهت ارزیابی استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی و خدمات اکوسیستم وابسته به آن است. در این تحقیق، پایداری ۲۷ آبخوان آبرفتی در شرق دریاچه ارومیه شمال غرب ایران توسط نشانگر رد پای آب زیرزمینی بررسی شده است. به منظور ارزیابی یکپارچه کمیت به همراه پایداری کیفیت آب در آبخوان ها جهت استفاده کشاورزی، شاخص ردپای یکپارچه آب زیرزمینی بر مبنای تحلیل مکانی GIS جهت ارزیابی استفاده شده است. این ارزیابی به مدیران بخش آب در اتخاذ سیاست ها و اقدامات مناسب جهت مدیریت پایدار سیستم آبخوان ها خصوصا برای دریاچه ارومیه که با مشکل شور شدن آب در آبخوان های مجاور مواجه گردیده کمک شایانی می نماید. در این تحقیق شاخصهای GF/A، iGF/A بیانگر پایداری کمی و کیفی آب زیرزمینی اسفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد ۲۰ آبخوان آبرفتی از ۲۷ آبخوان آبرفتی منطقه دارای GF/A بزرگ تر از یک و ۷ آبخوان آبرفتی دارای GF/A برابر ۱ است و هیچ آبخوان آبرفتی حالت استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی ندارد. همچنین ۲۴ آبخوان آبرفتی از ۲۷ آبخوان آبرفتی استان دارای iGF/A بزرگ تر از یک می باشند و تنها سه آبخوان آبرفتی iGF/A برابر واحد دارد که نشان دهنده آلودگی اکثر آبخوان ها در اثر شوری ناشی از نفوذ آب شور دریا و برداشت بی رویه از آبخوان و افت کیفی آبخوان دارد. با اجرای سناریو ۱۰ درصد کاهش مصرف کشاورزی، ۱۴ آبخوان به لحاظ پایداری کمی به حالت پایدار، تغییر وضعیت می دهد این سناریو به بهبود شاخص iGF هم کمک کرده و ۱۰ آبخوان به حالت پایدار تغییر وضعیت می دهد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی یکپارچه ، پایداری آبخوان ها ، شاخص رد پای آب زیرزمینی ، تحلیل مکانی