کاربست رویکرد شاخص محور در ارزیابی امنیت آبی حوضه دریاچه ارومیه

با رشد تقاضا برای غذا و انرژی، افزایش استانداردهای زندگی و پیچیدگی های حکمرانی آب، فشار بر منابع آب در حال افزایش است. عوامل متعددی در ایجاد امنیت آبی دخیل هستند. در این پژوهش، ابتدا امنیت آبی حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از طبقه بندی آبی- اقتصادی حوضه برای ۱) دوره های پنج ساله از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۵ و ۲) استان های واقع در حوضه برای سال پایه ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده، وجود چالش های هیدرولوژیکی زیاد و ظرفیت اقتصادی کم برای دستیابی به امنیت آبی را نشان داد. روش های عمومی نظیر طبقه بندی آبی- اقتصادی، اطلاعات دقیقی از وضعیت سیستم منابع آب در مقیاس های محلی ارائه نمی کنند. لذا در بخش دوم، باتوجه به ویژگی های حوضه، تعریف مشخصی از امنیت آبی ارائه شد. باتوجه به این تعریف، یک چارچوب شاخص محور در سه بعد دسترسی به آب، درآمد ساکنین و اشتغال ساکنین برای ارزیابی امنیت آبی حوضه طراحی شد و بررسی ها برای دوره تاریخی انجام گرفت. باتوجه به معیارهای درنظر گرفته شده، به طور کلی امنیت آبی حوضه در سال های ۱۳۷۵ و ۱۳۹۵ « کم» و در سال های ۱۳۸۰، ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ «متوسط» ارزیابی شد. بررسی امنیت آبی حوضه با شاخص های بهره وری فعالیت های اقتصادی نشان داد که به منظور دستیابی به امنیت آبی در آینده، بخش کشاورزی از پتانسیل لازم برای توسعه اجتماعی- اقتصادی برخوردار نبوده، سیاست ها باید در راستای کاهش مصرف آب و اشتغال کشاورزی ارائه شود. این امر بدون سرمایه گذاری و ایجاد ظرفیت اشتغال در بخش های دیگر که قابلیت بالایی برای افزایش درآمد سرانه حوضه را دارند، ممکن نیست.

کلیدواژه ها:

طبقه بندی آبی- اقتصادی ، چالش های هیدرولوژیکی ، ظرفیت اقتصادی ، بهره وری ، اشتغال