ارزیابی و تحلیل دبی اوج با دوره بازگشت های مختلف برای رودخانه بشار با استفاده از مدل HEC-HMS

سیلاب از جمله حوادث طبیعی مهم است که موجب تلفات انسانی و مالی زیادی می شود و ارزیابی سیلاب نیازمند محاسبه دبی اوج است. این مطالعه به ارزیابی دبی اوج رودخانه بشار ناشی از بارش با دوره بازگشت های مختلف می پردازد. نقشه زمین شناسی در ArcGIS و نقشه کاربری اراضی در ENVI تهیه و بر اساس آن نقشه شماره منحنی آماده شد. ۵۳/۴۶ درصد از مساحت منطقه در گروه هیدرولوژیکی A و ۳۰/۷۵ درصد در گروه هیدرولوژیکی D قرار می گیرند. توزیع برتر برای هر ایستگاه با استفاده از آزمون کای اسکوئر تعیین و بارش برای دوره بازگشت های مختلف محاسبه شد. با تقسیم منطقه به ۹ زیرحوضه و محاسبه پارامترهای موردنیاز برای هر زیرحوضه، مدل ساخته شد. واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب با سه و دو رویداد سیل انجام شد و میانگین شاخص های RMSE، NS و PTVE به ترتیب برابر ۰/۵۳، ۰/۶۷ و ۱۰/۸۹ در واسنجی و ۰/۵۵، ۰/۶۸ و ۸/۲۱ در اعتبارسنجی بدست آمد. خطاهای پایین، قابلیت اعتماد مدل شبیه سازی شده را نشان داد. برای دوره بازگشت های مختلف بارش و تیپ IA الگوی SCS، دبی های اوج محاسبه شد. مقایسه دبی اوج خروجی مدل HEC-HMS و روش آماری نشان داد که کم ترین اختلاف دبی دو روش مربوط به دوره بازگشت ۵۰ سال بوده و برای دوره های بازگشت کوچکتر و بزرگتر از ۵۰ سال، دبی اوج محاسبه شده با HEC-HMS به ترتیب کمتر و بیشتر از دبی اوج محاسبه شده به روش آماری است. بدین ترتیب، مدل HEC-HMS می­تواند با دقت خوبی دبی اوج سیلاب را برای حوضه­ بشار برآورد نماید.

کلیدواژه ها:

مدل سازی بارش-رواناب ، سیلاب ، الگوی SCS ، مدل هیدرولوژیکی