تحلیل کتابشناختی نسخههای خطی فارسی دوره ی صفویه با تاکید بر ویژگیهای کتابتی و نوع خطوط
محل انتشار: مجله دانش شناسی، دوره: 7، شماره: 27
سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 164
فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_QJEI-7-27_002
تاریخ نمایه سازی: 24 بهمن 1401
چکیده مقاله:
هدف: پژوهش حاضر، عناصر فهرست نسخههای خطی فارسی دوره ی صفوی را مورد بررسی قرار داده است تا بر آن اساس به شناخت سبک و شیوه ی رایج، شاخصه های کتابآرایی و ویژگیهای کتابت آن دوره دست یابد. روشپژوهش: این پژوهش با روش تحلیل کتابشناختی به شیوه ی استنادی (کتابخانهای) و تاکید بر نوع خط نسخههای خطی این دوره انجام گرفته است. سیاهه ی وارسی ۵ ناحیه ی توصیف قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن (عنوان و شرح پدیدآوران؛ مشخصات ظاهری؛ انواع خطوط؛ آرایش نسخهها؛ یادداشتها و برافزودهها) است. جامعه ی پژوهش شامل ۳۵۶۱ نسخه ی شناخته شده است که از این تعداد نمونهای شامل ۳۵۱ نسخه ی تاریخدار، با بررسی فهرست پنج کتابخانه ی کاخ موزه ی گلستان، مجلس شورای اسلامی، مرکزی دانشگاه تهران، موزه ی ملک و ملی که بیشترین آثار این دوره را در فهرست خود داشتند، به عنوان جامعه ی آماری نمونه بر اساس جدول کرسی، مورگان انتخاب شد. یافتهها: یافتههای حاصل از این پژوهش، بیانگر ارتباط انتخاب خطوط با گرایش موضوعی است که نخست به مضامین ادبی، سپس دینی و مذهبی، تاریخی، علوم طبیعی و ریاضی، اخلاقی و عرفانی این دوره توجه داشتهاند. از دیگر ویژگیهای این عصر توجه خاص در به کارگیری انواع تزیینات در صفحه ی عنوان، آغاز نسخه ها، استفاده از جدولهای رنگین، تذهیب و سرلوحهای ساده و مزدوج، وجود انجامه و حواشی نسخه ها است. نتیجهگیری: بر اساس یافتهها، فرضیههای پژوهش مبنی بر وجود ارتباط معنیدار بین نوع خط نسخهها با موضوع آنها و سهم بیش از پنجاه درصدی (۴۶/۵۷%) توجه بهخوشنویسی در مقایسه با کتابت عادی در فرایند نسخهپردازی با آزمونهای خی دو و Z۰ تایید شد. در انتها پیشنهادهایی برای استفاده در فهرستنویسی نسخههای خطی فارسی با توجه به ویژگیهای خط و کتابآرایی شرقی ارائه شد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
ناهید بنی اقبال
دکترای کتابداری و اطلاعرسانی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
مهر دخت وزیرپور کشمیری
دکترای کتابداری و اطلاعرسانی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
ناهید علیزاده فر
کارشناس ارشد کتابداری و اطلاعرسانی - دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :