تقویم فرس قدیم در نواحی جنوبی دریای مازندران و مسئله تقویم های دیلمی و طبری

تا عصر حاضر و رواج تقویم جدید ایران، در کنار تقویم هجری قمری و تقویم جلالی، گونه ای از تقویم فرس قدیم (یزدگردی) نیز در میان مردمان نواحی جنوبی دریای مازندران رایج بود. اما در نیم قرن اخیر شماری از دانشوران محلی ادعا کرده اند که از گذشته های باستانی تقویم های دیگری نیز مختص به این نواحی رایج بوده است. ایشان این تقویم های ادعایی را به نام های تقویم دیلمی/ گالشی/ گیلانی و تقویم طبری/ مازندرانی خوانده اند، برای آنها مبادی باستانی ساخته اند و ادعا کرده اند که این تقویم ها کبیسه دارند و نوروز آنها همواره در یک روز ثابت در میانه های تابستان است. این مقاله به بررسی این ادعاها می پردازد و برای این منظور، تاریخچه تقویم های رایج در این نواحی را مطالعه می کند. همچنین سابقه طرح تقویم مستقل در این نواحی را در آثار سکه شناسان سده نوزدهم بررسی و تاریخچه طرح این تقویم های ادعایی را پیگیری می کند، ادله مدعیان این تقویم ها را مورد نقد قرار می دهد و به بررسی پیامدها و آثار این پدیده می پردازد. این مقاله نشان می دهد که تقویم های ادعایی همگی همان تقویم فرس قدیم اند که عمدا یا سهوا تقویم های مستقل معرفی شده اند. این بررسی همچنین نشان می دهد که چگونه گفتمان هویتی در ظهور و اشاعه این تقویم های نوپدید دخیل بوده است و این تقویم ها خود به مولفه ای کلیدی در گفتمان هویتی تبدیل شد ه اند.

کلیدواژه ها:

تقویم های ایرانی ، تقویم فرس ، تقویم یزدگردی ، تقویم دیلمی ، تقویم طبری ، گیلان ، مازندران