نقد و تحلیل تطبیقی دیدگاه های توجیهی مفسران معاصر درباره آیات جهاد ابتدایی

تاریخ دریافت: ۱۰/۰۷/۱۴۰۰   |   تاریخ اصلاح: ۲۳/۰۲/۱۴۰۱   |   تاریخ پذیرش: ۲۳/۰۲/۱۴۰۱مفسران و فقها، مطالب بسیاری درباره جهاد که از ارکان مهم اسلام و فروع دین است، نگاشته اند. مشهور فقها و بسیاری از مفسران متقدم، قائل به جواز یا حتی وجوب دو نوع جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی بوده اند. در سده های اخیر، به جهت مناسبات گوناگون اجتماعی مانند آزادی عقیده، گروهی از مفسران منکر جهاد ابتدایی هستند؛ زیرا آن را در تهافتی آشکار با آزادی عقیده می دانند. گروه دیگر در تبیین خود از جهاد ابتدایی، توجیهات و تاویلاتی را به کار می برند تا بتوانند از این طریق، جهاد ابتدایی را به تاویل جهاد دفاعی برند و تضاد مذکور را در ظاهر حل کنند. دیدگاه های گروه دوم را می توان در چهار عنوان قرار داد: ۱. جهاد ابتدایی به منزله دفاع از فطرت انسانی؛ ۲. جهاد ابتدایی به منزله جنگ پیش دستانه؛ ۳. جهاد ابتدایی به منزله جهاد تبلیغی؛ ۴. جهاد ابتدایی به منزله نفی خرافه و باطل. پژوهش حاضر به این دیدگاه های تاویلی به روش توصیفی- تحلیلی و انتقادی می پردازد و در انتها هیچ یک از آن ها را تمام نمی داند؛ زیرا هیچ کدام با مفهوم مشهور جهاد ابتدایی انطباق کامل ندارد و هم چنین آن تهافت یادشده را به خوبی حل نمی کند. قاضی زاده، ک؛ کفایی جلیلی فرد، ز؛ نفیسی، ش؛ نیلساز، ن. (۱۴۰۱). نقد و تحلیل تطبیقی دیدگاه های توجیهی مفسران معاصر درباره آیات جهاد ابتدایی، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. ۸ (۱۵)، ۱۹۲-۱۶۷. Doi: ۱۰.۲۲۰۹۱/PTT.۲۰۲۲.۶۴۵۰.۱۹۰۵

کلیدواژه ها:

جهاد ابتدایی ، دفاع از فطرت انسانی ، جهاد تبلیغی ، جنگ پیش دستانه ، آزادی عقیده