تعیین دز ایجاد کننده ی ناباروری در سوسک چهار نقطه ای حبوبات،( Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae، بوسیله ی پرتو گاما و نسبت رهاسازی حشرات نابارور به یک جمعیت طبیعی

اثر دزهای مختلف پرتو گاما به منظور نابارورسازی سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه از دزهای ۰، ۲۰، ۳۵، ۵۰، ۶۰ و ۷۰ گری در مرحله ی شفیرگی استفاده گردید و پس از جداسازی حشرات کامل خارج شده قبل از جفت گیری آنها را در تیمارهای جداگانه به صورت ماده ی طبیعی نر طبیعی، ماده ی پرتودیده نر طبیعی، ماده ی طبیعی  نر پرتودیده و ماده ی پرتودیده نر پرتودیده تلاقی دادیم. مقایسه ی میانگین حشرات کامل ظاهر شده در نسل بعد نشان داد در دز ۲۰ گری، کلیه ی تیمارها با هم اختلاف معنی دار دارند به جز، تیمارهای ماده ی طبیعی  نر طبیعی با ماده ی پرتودیده  نر طبیعی. در دز ۳۵ گری، کلیه ی جفت تیمارها با هم اختلاف معنی دار داشتند. بیشترین میزان ناباروری در تیمار ماده ی پرتودیده  نر پرتودیده بود و این تیمار با تیمار ماده ی طبیعی  نر پرتودیده تفاوت معنی دار نداشت. در دز ۵۰ گری، تیمارهایی که در آن نر یا ماده ی پرتودیده وجود داشت با تیماری که نر و ماده آن طبیعی بودند، اختلاف معنی دار وجود داشت. در دزهای ۶۰ و ۷۰ گری درصد تفریخ تخم ها در نسل بعد چه در مورد نرهای نابارور و چه در مورد ماده های نابارور به طرز معنی داری کاهش پیدا کرد. بنابراین دزهای ۶۰ تا ۷۰ گری باعث ناباروری در این حشره می گردند. رهاسازی حشرات نابارور به یک جمعیت طبیعی در سه حالت رهاسازی نرهای نابارور، ماده های نابارور و نرها و ماده های نابارور مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد رهاسازی ماده های نابارور نقشی در کاهش جمعیت حشره در نسل بعد ایفا نمی کند. رهاسازی نرهای نابارور و نرها و ماده های نابارور اثر یکسان نشان داد. در نتیجه با توجه به اینکه جداسازی نرها و ماده ها از یکدیگر دشوار و وقت گیر است، رهاسازی نرها و ماده های نابارور تواما و با نسبت جمعیتی ۱۰:۱۰:۱:۱ (ماده ی طبیعی نر طبیعی  ماده ی نابارور  نر نابارور) بهترین نتیجه را در کاهش جمعیت حشره در نسل بعد به دنبال دارد.

کلیدواژه ها:

پرتو گاما ، سوسک چهارنقطه ای حبوبات ، ناباروری ، نسبت رهاسازی