Biology of Chamaesphecia schizoceriformis (Lep.: Sesiidae), a biocontrol agent of Euphorbia boissieriana (Euphorbiales: Euphorbiaceae) in north west of Iran

علف های هرز جنس Euphorbia L. (Euphorbiales: Euphorbiaceae) به طور مشخص دارای شیرابه ی سمی سفید رنگ در تمام بخش های گیاهی خود هستند. علف هرز Euphorbia boissieriana Prokh. گیاهی است علفی، سمی، دائمی و دارای ریشه ی عمیق که بومی شمال غرب ایران می باشد. زیست شناسی شب پره ی بال شفاف فرفیون،Chamaesphecia schizoceriformis Kolenati به عنوان عامل کنترل بیولوژیکی این علف هرز در طول سال های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ در شرایط صحرایی و آزمایشگاهی (دمای ۲ ± ۲۳ درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی ۷۰-۶۰ درصد و دوره ی نوری ۱۴ ساعت روشنایی و ۱۰ ساعت تاریکی) در منطقه ی ارومیه مطالعه شد. بررسی های صحرایی و آزمایشگاهی نشان داد که این شب پره دارای یک نسل در سال بوده و میزبان گیاهی آن تنها به گونه ی E. boissieriana محدود می شود. ظهور حشرات کامل شب پره ی بال شفاف فرفیون از اواخر خرداد آغاز و تا اواسط مرداد ادامه یافت. حشرات ماده بعد از جفت گیری تخم های خود را به صورت انفرادی روی ساقه های رویشی در اندام های فوقانی گیاه میزبان چند ساله قرار دادند. میانگین تعداد تخم گذاشته شده توسط هر فرد ماده و توانایی تخم ریزی آن به ترتیب ۲۹ ± ۲۰۵ و ۲۷ ± ۲۲۳ عدد بود. تخم ها در میانگین دمای روزانه ی ۲/۲۴ درجه ی سانتی گراد در طول ۲۳/۰ ± ۹۰/۷ روز تفریخ شدند. لاروهای جوان با سوراخ کردن ساقه در چند سانتی متری بالای سطح خاک، به مغز ساقه نفوذ و به طرف ریشه حرکت می کنند. اندازه گیری عرض کپسول سر نشان داد که این شب پره دارای ۷ سن لاروی بوده و قبل از زمستان به سنین لاروی ۵ یا ۶ می رسد. در بهار سال بعد، لاروها از ریشه به طرف طوقه ی گیاه رفتند و در چند سانتی متری بالای سطح خاک یک حفره خروجی تعبیه کرده و در همانجا تبدیل به شفیره شدند. در میانگین دمای روزانه ۲/۲۰ درجه ی سانتی گراد، دوره ی شفیرگی ۲۷/۰ ± ۴۳/۱۳ روز طول کشید. بررسی های منطقه ای مربوط به پارازیتوئیدهای این شب پره نشان داد که لاروها و شفیره های آن توسط مگسVilla sesivora Greathead & Karimpour از خانواده ی Bombyliidae، مگس Bithia glirina (Rondani) از خانواده ی Tachinidae و زنبورPhaenolobus saltans (Gravenhorst) از خانواده ی Ichneumonidae پارازیته می شوند.

کلیدواژه ها:

زیست شناسی ، Chamaesphecia schizoceriformis ، Euphorbia boissieriana ، ارومیه ، آذربایجان غربی