ارزیابی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی با استفاده از GIS و زمین آمار (مطالعه موردی: آبخوان دشت شهربابک)

آب­های زیرزمینی از منابع مهم بهره­برداری ازآب در مناطق خشک و نیمه­خشک می­باشند. هدف از این پژوهش ارزیابی دقت روش­های درونیابی جهت پیش­بینی پراکنش مکانی تعدادی از شاخص­های کیفی آبهای زیرزمینی دشت شهربابک واقع در غرب استان کرمان می­باشد. در این مطالعه ابتدا داده­های کیفی ۵۶ حلقه چاه با توجه به پراکنش و صحت آن­ها در سال آبی ۹۱-۱۳۹۰ انتخاب، و سپس کنترل و بازسازی داده­ها صورت گرفت. آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف نشان داد که داده­ها نرمال نبوده و در نتیجه جهت نرمال­سازی از داده­ها لگاریتم گرفته شد. سپس با استفاده از نرم­افزار GS+ بهترین مدل واریوگرام به ساختار فضایی داده­ها برازش داده شد. نتایج نشان داد که برای این پارامترهای کیفیت، مدل­های کروی، خطی و نمایی بهترین مدل نیم تغییرنماها می­باشند. سپس تغییرپذیری آن­ها با روش­های مختلف درونیابی همچون کریجینگ، کوکریجینگ و عکس مجذور فاصله با توان­های یک تا سه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد روش­های زمین­آماری برتری قابل ملاحظه­ای نسبت به روش­های معین داشته که روش کریجینگ بهترین روش است. در پارامترهای TDS، EC و Cl کمترین میزان RMSE در روش کریجینگ معمولی با مدل کروی به ترتیب ۶/۸۴۴، ۱۲۱۴ و ۶۱/۱۰ محاسبه شده است. سپس نقشه­های پهنه­بندی این سه عنصر با مناسب­ترین روش در محیط نرم­افزار ArcGIS ترسیم گردید. بررسی تغییرات مکانی و زمانی اکثر پارامترها همبستگی آن­ها را با هم و روند نزولی بودن آن­ها را در طول دوره مورد بررسی نشان داد. همچنین آبخوان دشت از لحاظ مصارف کشاورزی و شرب با استانداردهای ویلکاکس و شولر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج استاندارد ویلکاکس نشان داد که آب ۳۰ حلقه از چاه­های واقع در این دشت در وضعیت نامناسب بوده­اند و نتایج دیاگرام شولر غیرقابل شرب بودن آب زیرزمینی در ۳/۴۹ درصد از مساحت دشت را تایید کرد.

کلیدواژه ها:

درونیابی ، دشت شهربابک ، زمین آمار ، شولر ، کریجینگ ، ویلکاکس