هدررفت خاک در شیارها و تغییرات زمانی آن طی بارندگی در خاک های با بافت مختلف

فرسایش شیاری فرآیند جدا شدن و انتقال ذرات خاک توسط جریان متمرکز روان­آب بر روی دامنه­ شیب­دار است. این فرسایش نقشی مهم در هدررفت خاک در دامنه­ها دارد. ویژگی­های مختلف خاک با تاثیر بر مقاومت آن در برابر ضربه قطرات باران و تنش برشی روان­آب، بر گسترش فرسایش شیاری اثر می­گذارند. هدف از این آزمایش، بررسی فرسایش شیاری در خاک­های با بافت­ مختلف و تعیین تغییرات زمانی آن طی بارندگی بود. برای این منظور هشت خاک با بافت مختلف (رسی، لوم رسی، لوم رس شنی، لومی، لوم سیلتی، لوم شنی، شن لومی و شنی) در کرت­هایی به طول ۲/۱ متر و در عرض ۱ متر در دامنه­ای شیب دار تحت باران شبیه­سازی شده مورد بررسی قرار گرفتند. هر یک از کرت­ها تحت پنج رخداد باران با شدت ۶۰ میلی­متر در ساعت و مدت یک ساعت قرار گرفتند. مقدار فرسایش شیاری بر اساس میزان رسوب جمع شده در مخزن انتهای کرت­ها تعیین شد. نتایج نشان داد که فرسایش شیاری در شیارها به شدت تحت تاثیر بافت خاک قرار گرفت (۰۱/۰p≤). بیش­ترین و کم­ترین میزان فرسایش شیاری به ترتیب در خاک رسی (۳۲۲ گرم بر متر مربع) و خاک شنی (صفر) مشاهده شد. میزان فرسایش شیاری در خاک­ها به سرعت نفوذ آب و انتقال­پذیری ذرات وابسته بود. شدت فرسایش شیاری به دلیل تخریب خاکدانه­ها و تولید روان­آب طی دوره بارندگی افزایش پیدا کرد. شدت فرسایش شیاری در ابتدای دوره بارندگی به سرعت بالا رفته و در ادامه به حد تقریبا ثابتی رسید. در خاک لومی به دلیل پایداری نسبی خاکدانه­ها، میزان تغییرات فرسایش شیاری طی بارندگی کم­تر بود.

کلیدواژه ها:

تنش برشی ، روان آب ، شیار ، نفوذ پذیری خاک