رسانه، فرهنگ سازی و باروری: شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر باروری با استفاده از رویکرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی

کشور ایران از دهه ۱۳۸۰ به­عنوان یکی از کشورهای دارای باروری پایین­تر از سطح جانشینی شناخته می­شود. بر این اساس، برنامه­ریزان و سیاستگذاران به دنبال ارائه راهکارهای مناسب و کارآمد با هدف افزایش باروری هستند. هدف مقاله حاضر شناسایی و اولویت­دهی به شاخص­های تاثیرگذار بر باروری در ایران با استفاده از مدل ارزیابی مبتنی بر فرایند تحلیل سلسله­مراتبی است. بدین منظور، پرسشنامه خبره طراحی و توسط خبرگان علمی تکمیل شد و سپس نتایج استخراج­شده از پرسشنامه­ها با استفاده از نرم­افزار اکسپرت چویس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج به­دست­آمده مبین این است که بر اساس دیدگاه خبرگان، شاخص رسانه­های جمعی بیشترین اثرگذاری و شاخص وضعیت اقتصادی خانوار دارای کمترین اثر در باروری زنان است. از بین شاخص­های رسانه، تلویزیون و اینترنت و شبکه­های مجازی تاثیر قابل­توجهی بر بارروی دارند.  از دیدگاه خبرگان در بین زیر شاخص های موثر بر باروری، تقسیم کار برابر بین زن و مرد در خانواده رتبه اول را در بین شاخص­های موثر بر باروری به خود اختصاص داده است. تجربه کشورهای با باروری پائین بیانگر تاثیر گذاری مثبت برابری جنسیتی بر نگرش و رفتار باروری در خانواده است، و از این رو تاکید بر این مهم در محتوی برنامه­های رسانه­ای می­تواند بطور غیر مستقیم بر نگرش و رفتار زوجین در مورد فرزندآوری موثر باشد.  به نظر می­رسد از دیدگاه خبرگان علمی در این مطالعه، فرهنگ­سازی هدفمند درمورد افزایش باروری از طریق شناخت مخاطبین آگاه و تحصیلکرده و بهره­گیری از شواهد علمی و ارائه مطالب اقناعی برای آنان نقش موثری در تغییر ایده و رفتار زوجین در مورد باروری داشته باشد. بدیهی است ایجاد بسترهای لازم برای تحقق ایده های جوانان و زوجین در مورد ازدواج و فرزندآوری نیز نقش مهمی ایفا می کند.

کلیدواژه ها:

باروری پایین ، خبرگان ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی ، رسانه ها ، فرهنگ سازی ، سیاستگذاری