بررسی تغییرات نقطه انجماد و تحمل به سرما در شفیره های دیاپوزی بید چغندر قند Scrobipalpa ocellatella (Lepidoptera: Gelechiidae)

بید چغندر قند(Boyd)  Scrobipalpa ocellatella یکی از آفات مهم آخر فصل چغندرقند می باشد که موجب کاهش کمی و کیفی محصول می شود. لاروهای این آفت عمدتا از جوانه­های مرکزی و سر ریشه­های گیاه چغندرقند تغذیه می کنند. با برداشت چغندرقند در آبان ماه، لاروهای سن آخر موجود در سر ریشه­ها وارد خاک شده و برای زمستان گذرانی به شفیره تبدیل می شوند. لاروهای سنین پایین تر در صورتی که زیستگاه مناسب و غذای کافی در اختیار داشته باشند، به تدریج با کامل شدن سنین لاروی به شفیره تبدیل می شوند. به منظور مطالعه توانایی زمستان گذرانی این حشره، شفیره­ها به صورت ماهیانه از آبان ۱۳۹۴ تا فروردین ۱۳۹۵ جمع آوری شدند. تغییرات فصلی در شاخص­های سرماسختی (نقطه انجماد و کمترین دمای کشنده) بید چغندرقند مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین نقطه انجماد شفیره­های بید چغندرقند جمع آوری شده از مزرعه بین ۳۳/۰ ± ۲/۱۳- تا ۲۳/۰ ± ۲/۱۸- درجه سلسیوس در نوسان بود. حداکثر میزان تحمل شفیره­ها در ماه های آبان، آذر و دی ماه و کمترین میزان تحمل در فروردین ماه مشاهده شد. میزان تحمل شفیره های دیاپوزی به طور معنی­داری از شفیره­های غیر دیاپوزی در دمای ۱۰- ، ۱۵- و ۲۰- درجه سلسیوس بالاتر بود. کمترین دمای کشنده برای ۵۰ درصد افراد از ۹/۱۳- درجه سلسیوس در آبان ماه به ۵/۵- درجه سلسیوس در فروردین ماه کاهش یافت. علی رغم این که نقطه انجماد شفیره­های دیاپوزی در ماه­های منتهی به اواخر زمستان و بهار از ۱۵- درجه سلسیوس فراتر نرفت، اما شفیره­ها متناسب با نقطه انجماد نتوانستند دماهای زیر صفر را تحمل نمایند. با این وجود نتایج نشان می دهند که قدرت تحمل شفیره­ها در مرحله دیاپوز بیش از ظرفیت سرما و یخبندان محیط است و دماهای زیر صفر زمستان نمی تواند به عنوان عامل مهمی زنده مانی بید چغندرقند را تهدید نماید.

کلیدواژه ها:

بید چغندرقند ، Scrobipalpa ocellatella ، نقطه انجماد ، کمترین دمای کشنده ، دیاپوز