چیستی مراء و بازشناسی آن در آیات و روایات

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 278

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ETHICS-12-1_003

تاریخ نمایه سازی: 19 دی 1401

چکیده مقاله:

گفتگو یکی از رایج ترین راه‎های ارتباط با دیگران است. اگر فهمیدن و فهماندن از حالتی طبیعی و درست برخوردار باشد رابطه جمعی سالمی شکل می‎گیرد و مکالمه به بار می‎نشیند. گاهی گفتگوها به انگیزه‎های مختلف از حالت صحیح و مرام اخلاقی بیرون می‎رود و به جای درستی، مهرورزی، راهنمایی و روشن نمایی حق، به آسیب‎هایی چون میل به چیرگی، فضل نمایی، تفاخر و تعصب منحرف می‎شود. یکی از این آسیب‎های گفتگو «مراء» است. این عنوان ویژه اخلاق اسلامی است و در آیات و روایات به کار برده شده است؛ «مراء» ابهام معنایی دارد و در چیستی و مولفه‎های آن تردید و اختلاف است. مساله این پژوهش بررسی معنای درست «مراء» بر اساس کاربرد لغت عرب و مفهوم ریشه ای آن با بهره گیری از آیات و روایات است. این تحقیق با اطلاعات اهل لغت، آیات قرآن و تفسیر، مجموعه روایات و تحلیل‎های اخلاقی و فقهی با روش تحلیل منطقی انتقادی انجام شده است. هدف تشخیص چیستی مراء و کاربست درست آن در حوزه‎های گوناگون اخلاق گفتگو است. یافته های پژوهش نشان داده اند که مراء به جر و بحث تند با ورود بر سخن دیگری اطلاق می شود که در نتیجه، طرف گفتگو از سر ناراحتی چیزی بگوید تا بتوان به نفع خود از آن بهره برد. لذا مراء از جهت اخلاقی پیوسته قبیح و نادرست است. از نظر فقهی نیز متناسب با مفاسدی که به بار می‎آورد حکم مرجوح تکلیفی است که از کراهت تا حرمت را در بر می‎گیرد.

نویسندگان

محمد هدایتی

دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن الاثیر، مجد الدین (۱۳۶۴)، النهایه فی غریب الحدیث والاثر ...
  • ابن فارس بن زکریا، احمد (۱۳۹۰)، ترتیب مقاییس اللغه (معجم ...
  • ابن منظور (۱۴۰۵) لسان العرب، قم: ادب الحوزه ...
  • الاشتهاردی، الشیخ علی پناه (۱۴۱۷)، مدارک العروه، قم: دار الاسوه ...
  • الافندی، محب الدین (بی تا)، تنزیل الآیات علی الشواهد من ...
  • الآلوسی، محمود (بی تا)، تفسیر الآلوسی، بی نا ...
  • ______________ (۱۴۲۰)، روح المعانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی ...
  • الآملی، الشیخ محمد تقی (۱۳۷۷)، مصباح الهدی فی شرح عروه ...
  • البحرانی، السید هاشم (بی تا)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: ...
  • البحرانی، یحیی بن حسین (۱۴۲۶)، بهجه الخاطر و نزهه الناظر ...
  • البدری، عادل عبد الرحمن (۱۴۲۱)، نزهه النظر فی غریب النهج ...
  • البلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (بی تا)، انساب الاشراف، ...
  • البیضاوی، عبدالله (۱۴۱۰)، تفسیر البیضاوی، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات ...
  • البیهقی، احمد بن الحسین (۱۴۱۰)، شعب الایمان، تحقیق: محمد السعید ...
  • الثعالبی، عبد الملک (۱۴۱۸)، جواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر ...
  • ______________ (۱۴۰۳) یتیمه الدهر، تحقیق: مفید محمد قمحیه، بیروت: دار ...
  • الجوهری (۱۴۳۰)، الصحاح، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • خمینی روح الله (۱۳۸۹)، شرح چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم ...
  • دهخدا، علی اکبر(۱۳۷۲)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران ...
  • الرازی، محمد (۱۴۲۵)، تفسیر الفخر الرازی، بیروت: دار الفکر ...
  • الراغب الاصفهانی، حسین (بی تا) معجم مفردات الفاظ القرآن، قم: ...
  • رامپروری، محمد غیاث الدین(۱۳۷۵)، غیاث اللغه، تهران: امیرکبیر ...
  • الزمخشری (۱۹۶۰م)، اساس البلاغه، مصر: دار ومطابع الشعب ...
  • الزمخشری، محمود (۱۳۹۹)، الفائق فی غریب الحدیث و الاثر، بیروت: ...
  • السقاف، حسن بن علی(۱۴۱۶)، صحیح شرح العقیده الطحاویه، عمان: دار ...
  • السمعانی (۱۴۱۸)، تفسیر السمعانی، الریاض: دار الوطن ...
  • الشهید الثانی (۱۴۱۳)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: ...
  • _________ (۱۴۰۹)، منیه المرید، تحقیق: رضا المختاری، قم: مکتب الاعلام ...
  • الشیخ الصدوق(۱۴۰۳)، الخصال، تحقیق: علی اکبر الغفاری، قم: موسسه النشر ...
  • ____________ (۱۳۷۹)، معانی الاخبار، تحقیق: علی اکبر الغفاری، قم: موسسه ...
  • صبحی صالح (۲۰۰۹م)، دراسات فی فقه اللغه، بیروت: دارالعلم للملایین ...
  • الطباطبایی، محمد حسین (۱۳۷۱)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان ...
  • الطبرانی(۱۴۰۵)، المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی عبد المجید السلفی، بیروت: دار ...
  • الطبرسی، الفضل (۱۴۲۵) مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه ...
  • الطبری، محمد (بی تا)، تفسیر الطبری، بیروت دار احیاء التراث ...
  • الطوسی، محمد (۱۴۳۱)، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه النشر ...
  • الطهرانی، آقا بزرگ (بی تا)، الذریعه، بیروت: دار الاضواء ...
  • الطیبی، شرف الدین الحسین (۱۴۳۴)، فتوح الغیب، الامارات: جائزه دبی ...
  • عثمان بن جنی (۱۴۲۹)، الخصائص، بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • العسکری ، ابی هلال (۱۴۱۰)، الفروق اللغویه، قم: مکتبه البصیرتی ...
  • العلوی العاملی، السید احمد بن زین العابدین (۱۰۶۰)، مناهج الاخیار ...
  • الغزالی (بی تا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتب العربی ...
  • الفراهیدی، الخلیل (۱۴۰۴)، العین، تحقیق: مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی، ...
  • الفیض الکاشانی (۱۴۱۶ه)، التفسیر الصافی، تحقیق: حسین الاعلمی، طهران: مکتبه ...
  • ____________ (۱۴۲۷)، ، قم: دار الکتاب الاسلامی ...
  • ____________ (۱۴۲۷)، الحقائق، قم: دار الکتاب الاسلامی ...
  • القاضی، ابن البراج (۱۴۰۶)، المهذب، قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • القرطبی، محمد(۱۴۲۸)، الجامع لاحکام القرآن،بیروت: دار الفکر ...
  • الکاشانی، الملا فتح الله (۱۴۲۳)، زبده التفاسیر، قم: موسسه المعارف ...
  • المازندرانی، مولی محمد صالح (۱۴۲۱)، شرح اصول الکافی،بیروت: دار احیاء ...
  • المبارکفوری (۱۴۱۰)، تحفه الاحوذی، بیروت: دار الکتب العلمیه ...
  • المجلسی، محمد باقر (بی تا) بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار ...
  • __________________ (۱۳۷۰) ، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ...
  • __________________ (۱۴۰۶)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم: مکتبه ...
  • مرکز الدراسات و المعلومات القرآنیه (۱۴۳۹)، موسوعه التفسیر الماثور، بیروت: ...
  • المشهدی، محمد القمی (۱۳۶۶)، کنز الدقائق و بحر الغرائب،تهران: موسسه ...
  • معین، محمد (۱۳۷۱)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر ...
  • المقری الفیومی، احمد بن محمد (بی تا)، المصباح المنیر فی ...
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۶۷)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه ...
  • المنسوب للامام الصادق۷ (۱۳۶۰)، مصباح الشریعه ومفتاح الحقیقه، تحقیق و ...
  • المیرزا القمی (۱۴۱۷)، غنائم الایام فی مسائل الحلال والحرام، تحقیق: ...
  • النراقی، ملا محمد مهدی (بی تا)، جامع السعادات، تحقیق: محمد ...
  • النووی، یحیی بن شرف (۱۴۱۴)، الاذکار النووی، بیروت: دار الفکر ...
  • الواحدی، علی (بی تا)، التفسیر البسیط، مصر: دار المصور العربی ...
  • هدایتی، محمد (۱۳۹۵) مناسبات فقه واخلاق، تهران: نگاه معاصر ...
  • الهیثمی (۱۴۰۸)، مجمع الزوائد، بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • نمایش کامل مراجع