مقایسه اثربخشی «فراشناخت درمانی» و «درمان هیجان مدار» بر تعلل ورزی تحصیلی و ناراحتی ناامیدی دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول

مقدمه: تعلل ورزی تحصیلی و ناراحتی ناامیدی ازجمله مشکلات قابل توجه در بین دانش آموزان بوده و حل این مشکلات از طریق مداخلات روانشناختی مثمر ثمر خواهد بود. هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی "فراشناخت درمانی" و "درمان هیجان مدار" بر تعلل ورزی تحصیلی و ناراحتی ناامیدی دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول بود.  روش کار: روش پژوهش مطالعه حاضر، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری ۱ماه و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول منطقه افشار شهرستان خدابنده در سال تحصیلی ۹۹- ۱۳۹۸ بودند. نمونه پژوهش با روش تصادفی خوشه ای از بین ۵ منطقه شهرستان خدابنده بصورت تصادفی به روش قرعه کشی، منطقه افشار انتخاب شد. از بین دانش آموزانی که در "مقیاس ارزیابی تعلل ورزی - دانش آموز" نمره بالاتر از ۵۴ (در دامنه  ۱۳۵ - ۲۷) کسب نمودند و در "مقیاس ناراحتی ناامیدی " نمره بالاتر از ۵۸ (در دامنه ۱۷۵ -۳۵) کسب کرده بودند،  ۴۵ دانش آموز به صورت تصادفی ساده از نوع قرعه کشی در ۳ گروه ۱۵ تن، ۲ گروه مداخله و کنترل بطور تصادفی جایگزین شد. ابزارهای جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه جمعیت شناختی و "مقیاس ارزیابی تعلل ورزی – دانش آموز" (Procrastination Assessment Scale-Student) و "مقیاس ناراحتی ناامیدی" (Frustration Discomfort Scale) بود. روایی محتوا به روش کیفی و  پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ بررسی شد. گروه مداخله ۱ در جلسات آموزش گروهی "فراشناخت درمانی" در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای و گروه مداخله ۲، در جلسات "درمان هیجان مدار" در ۸ جلسه ۹۰دقیقه ای در هفته یک بار شرکت کردند. برای افراد گروه کنترل هم بعد از پایان جلسات و اخذ آزمون پیگیری،  جلسات آموزشی برگزار شد. در پایان جلسات، پس آزمون و ۱ ماه بعد پیگیری برای هر ۳ گروه اجرا شد. داده ها در نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۰ تحلیل شد. یافته ها: "فراشناخت درمانی" و "درمان هیجان مدار" توانست نمره ناراحتی ناامیدی و نمره تعلل ورزی تحصیلی را نسبت به گروه کنترل ارتقا دهد (۰۰۱/۰≤P). نتیجه گیری:  روش های "فراشناخت درمانی" و "درمان هیجان مدار" بر تعلل ورزی تحصیلی و ناراحتی ناامیدی موثر بوده است. پیشنهاد می شود متخصصان آموزشی از روش های فوق جهت ارتقای ناراحتی ناامیدی و کاهش تعلل ورزی تحصیلی دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول استفاده نمایند.

کلیدواژه ها:

Students ، Frustration Discomfort ، Metacognitive Therapy ، Emotion-Oriented Therapy ، Educational Procrastination. ، دانش آموزان ، ناراحتی ناامیدی ، فراشناخت درمانی ، درمان هیجان مدار ، تعلل ورزی تحصیلی.