واکاوی همدیدی توفان های گرد و خاک شمال غرب ایران

این پژوهش به منظور شناسایی الگوهای همدیدی موثر در ایجاد توفان های گردوخاک با داده های ساعتی میزان دید و با در نظر گرفتن کدهای هواشناسی مربوط به پدیده گردوخاک در ۸ ایستگاه هواشناسی واقع در آذربایجان های شرقی و غربی توفان های گردوخاک برای یک دوره ۱۴ ساله (۲۰۱۰-۱۹۹۶) استخراج شد. سپس با بهره گیری از داده های شبکه بندی شده مرکز پیش بینی های جوی و اقیانوسی آمریکا ویژگی های پویشی- همدیدی هر یک از توفان های گردوخاکی مورد واکاوی قرار گرفت. تعیین منابع اصلی گردوخاک برای هر یک از توفان های منتخب با بهره گیری از مدل لاگرانژی ردیابی ذرات گردوخاک و با استفاده از روش ردیابی پسگرد به انجام رسید. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشتر توفان های گردوخاک شمال غرب کشور در فصل بهار و ماه مه (اردیبهشت) رخ می دهند. همچنین سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ بیشترین فراوانی روزهای گردوخاکی را داشته اند. از دیدگاه همدیدی مشخص شد فراگیری، تداوم و شدت توفان های گردوخاکی با موقعیت سامانه های کم فشار سطح زمین واقع بر روی غرب و جنوب غرب آسیا هماهنگ می باشد. در بررسی همدیدی توفان های گردوخاکی ۳ الگوی فشار تراز دریا با آرایش های متفاوت، به عنوان الگوهای اصلی در زمان وقوع توفان ها مشخص گردید. نتایج حاکی از ایجاد شیو فشاری قوی ناشی از گسترش کم فشارهای گرم از عرض های جنوبی و پرفشارهای سرد عرض های بالایی به سمت غرب و جنوب غرب آسیا و بلند شدن ذرات گردوخاک از سطح زمین و وزش جریانات گرد و خاکی به سمت منطقه پژوهش با راستایی جنوب غربی به شمال شرقی توسط ناوه های کم عمق مستقر بر روی منابع گردوخاک در سوریه، عراق و عربستان در سطوح میانی وردسپهر است.

کلیدواژه ها:

توفان گردوغبار ، کم فشار ، مدل لاگرانژی ردیابی ذرات ، ناوه کم عمق ، شمال غرب ایران