اثرات کاربرد لجن فاضلاب و عملیات آبشویی بر خصوصیات خاک و کیفیت و عملکرد گیاه جو

لجن فاضلاب به دلیل دارابودن مقادیر قابل توجهی مواد آلی و آلی آیعناصر غذایی مورد نیاز گیاه می­تواند به عنوان یکی از بهترین و ارزان­ترین کودهای آلی برای زمین های کشاورزی مطرح باشد.  اما وجود عواملی سمی از قبیل فلزات سنگین در لجن، مهم­ترین فاکتور محدودکننده استفاده از آنها به شمار می­آید.  در تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر توامان کاربرد لجن فاضلاب و عملیات آبشویی بر خصوصیات شیمیایی خاک و رشد و عملکرد گیاه جو (Hordeum vulgare) و جذب دو عنصر سرب و کادمیم در این گیاه، آزمایشی گلخانه­ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد.  تیمارها شامل ۵ سطح کاربرد لجن فاضلاب (۰، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، و ۴۰۰ تن در هکتار) و دو سطح آبشویی (۰ و ۱۰ درصد) بودند.  در پایان فصل رشد، خصوصیات مختلف خاک از جمله pH، EC، کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، سدیم، SAR، و میزان فراهمی عناصر سرب و کادمیم و همچنین خصوصیات گیاه شامل کیفیت ظاهری، وزن صد دانه، عملکرد ماده خشک اندام هوایی و غلظت عناصر سرب و کادمیم در ساقه و برگ بررسی شد.  نتایج آزمایش نشان داد که لجن فاضلاب اثر معنی­داری بر تمامی خصوصیات اندازگیری­شده خاک دارد.  به طوری که افزایش میزان کاربرد لجن، باعث کاهش pH و افزایش سایر پارامترها می­شود.  افزایش میزان کاربرد لجن فاضلاب همچنین باعث افزایش معنی­دار غلظت عناصر سرب و کادمیم در گیاه شد و بر کیفیت ظاهری گیاه نیز تاثیر گذاشت اما بر وزن صد دانه و عملکرد ماده خشک اندام هوایی تاثیر معنی­داری نداشت.  اثر فاکتور آبشویی بر هیچ یک از خواص فوق­­الذکر خاک جز غلظت منیزیم و کلسیم در محلول خاک معنی­دار نبود.  فاکتور آبشویی عملکرد ماده خشک اندام هوایی را به طور معنی­داری افزایش داد ولی بر وزن صد دانه و همچنین غلظت عناصر سرب و کادمیم تاثیر معنی­داری بر جای نگذاشت.  اثر متقابل فاکتورها در  هیچ یک از موارد اندازه­گیری­شده معنی­دار نبود. 

کلیدواژه ها:

آبشویی ، خصوصیات خاک ، عناصر سنگین ، لجن فاضلاب ، محصول جو