فناوری بلاک چین، نقش و کاربردهای آن در سیستم آموزشی

آموزش به عنوان یک نهاد اجتماعی قدیمی در زمینه انتقال دانش و کسب مهارت ها و برگزاری دوره ها و مقاطع تحصیلی فعال بوده است. حوزه آموزش همیشه با چالش هایی همراه بوده. جعل اسناد، تقلب در آزمون ها، مشکلات مرتبط با اعتبارسنجی، تاییدیه تحصیلی و صحت سنجی اسناد، مدارک و گواهینامه های تحصیلی از چالش های همیشگی در حوزه آموزش است(۱). حوزه آموزش یکی از بخش هایی است که بیش ترین آسیب را از کلاهبرداری و جعل اسناد می برد. هکرها می توانند اطلاعات سیستم های آموزشی را دستکاری و یا حذف کرده، گواهی ها و یا مدارک جعلی ایجاد بکنند. این چالش ها از چالش های مطرح در تمامی سیستم های آموزشی درسراسر دنیا است(۲و۳). امروزه نمی توان تاثیری که اینترنت، شبکه های کامپیوتری و فناوری های جدید بر زندگی انسان ها دارند را نادیده گرفت. آموزش هم حوزه ای است که با گسترش فناوری های دیجیتالی و الکترونیکی دستخوش تغییرات گردیده است. هدف دست­نوشته حاضر، ارائه نقش، کاربردها و قابلیت های فناوری بلاک چین با تمرکز بر بخش آموزش است. فناوری بلاک چین یا زنجیره بلوکی اصطلاحی است که بیش تر در رابطه با ارزهای دیجیتال به کار می رود و به عنوان یک سیستم اجتماعی-اقتصادی با واسطه فناوری شناخته شده است. بلاک چین یک لیست رو به رشد از رکوردها به نام بلوک است که با استفاده از رمزنگاری به هم متصل می شوند. هسته فناوری بلاک چین یک دفتر کل توزیع شده غیرمتمرکز و رمزگذاری شده در بین تعدادی گره است، که در آن هدف گره ها ثبت سابقه تراکنش ها در بین همه گره های شبکه است که از طریق آن، صحت داده ها برای همه گره های یک زنجیره واضح است(۴). بلاک چین فناوری در حال توسعه و مورد علاقه بسیاری از صنایع و بخش ها است. این فناوری باتوجه به قابلیت هایی که دارد در حوزه آموزش نیز می تواند اثربخش باشد. سیستم آموزش شامل زیر سیستم های مختلفی از جمله صدور اسناد و مدارک تحصیلی، گواهینامه ها، برگزاری دوره های تحصیلی و امتحانات آنلاین، تایید اعتبار و صحت سنجی اسناد و مدارک است(۵). دیجیتالی شدن صدور و تاییدیه اسناد مبتنی بر فناوری بلاک چین و عدم واسطه گری در بخش آموزش منجر به ایجاد اعتماد و کاهش جعل اسناد و مدارک و گواهینامه های تحصیلی می شود. فناوری بلاک چین باتوجه به قابلیت رمزنگاری و این که یک دفتر دیجیتال مشترک و قابل دسترسی برای کاربران است، قابلیت تغییرناپذیری اطلاعات ثبت شده در بلوک ها را دارد، به عبارتی با کوچکترین تغییر در یک بلوک سایر بخش ها از آن تغییر آگاه می شوند و به همین ترتیب تضمینی برای غیرقابل تغییر بودن اسناد و مدارک را ارائه می دهد(۶). بلاک چین همچنین با قابلیت هایی که دارد در زمینه سرمایه گذاری های مالی در آموزش، اجرای سیستم های نوین یادگیری، انتقال امن اطلاعات و داده ها می تواند نقش مهمی را ایفا بکند. اما شاید بتوان گفت یکی از قابلیت های مهم بلاک چین در سیستم آموزشی کنترل بهتر و ایمن اطلاعات ثبت شده، حفاظت از تغییرات و جعل اسناد است(۷). هدف نهایی فناوری بلاک چین، اجتناب از ابهامات ذاتی در صحت هویت افراد، داده ها، اطلاعات، اسناد و مدارک به اشتراک گذاشته شده است. اجتناب از عدم قطعیت توسط فناوری بلاک چین با اطلاعات به اشتراک گذاشته شده در بین گره های شبکه در مورد هویت مجازی و تراکنش ها به دست می آید که برای همه گره های شبکه شفاف است و در عین حال با رمزنگاری قدرتمند پوشیده شده است. براساس تحقیقات صورت گرفته، این فناوری اگر در زمینه آموزش عالی برای صدور گواهی دیجیتال، اصالت هویت، ثبت سوابق تحصیلی و یا گذراندن دوره های آموزشی استفاده شود، کاملا کاربردی است(۸). مکانیزم قراردادهای هوشمند در فناوری بلاک چین، این امکان را فراهم می کند از آخرین وضعیت اسناد، مدارک و گواهی های دانشجویان، اساتید و دانش آموزان اطلاع یافت، تغییرات را رصد کرد و وضعیت فراگیران را رصد کرد. فناوری بلاک چین به اندازه ای در حال گسترش است که پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور دوره های تحصیلی با عنوان بلاک چین به عنوان یک محتوای درسی استاندارد در برخی از رشته های تحصیلی ایجاد گردد. کاربردهای فناوری بلاک چین در حوزه آموزش نه صرفا در حوزه تاییدیه ها، اصالت هویت و صحت سنجی مدارک و اسناد، بلکه در تغییر شیوه ارائه دوره ها و در تمام مراحل تحصیل و مدیریت محیط های آکادمیک است(۱و۳). از آنجایی که بلاک چین یک دفتر کل ثابت و شفاف برای تمام مدارک تحصیلی با قابلیت رمزنگاری و به صورت غیرمتمرکز است از آن می توان در حوزه آموزش به منظور امنیت داده ها و اطلاعات، به ویژه داده های ناشی از برگزاری امتحانات و یا سوالات و محتواهای آموزشی استفاده کرد. در این مختصر سعی شد به کاربردهای نظارتی و مدیریتی فناوری بلاک چین در حوزه آموزش اشاره شود. علی رغم مطالب گفته شده، فناوری بلاک چین هنوز به اندازه کافی در حوزه آموزش ورود پیدا نکرده و چالش های عملی بکارگیری این فناوری در آموزش هنوز شفاف نیست.  

کلیدواژه ها:

Block-chain ، Education ، Education system ، Blockchain Technology ، بلاک چین ، زنجیره بلوکی ، آموزش ، سیستم آموزشی ، فناوری بلاک چین