شواهدی از حضور صومعه های سنوبیتی در قلمروی غربی ساسانیان در قرون ۷تا ۹م

تعداد کلیساهای به دست آمده در قلمروی غربی ساسانیان اندک نیست؛ از جمله ی این کلیساها می توان به کلیسای خارک، تیسفون، حیره، قصرسریج، موسیفنه، قصیر، القصور، صیربنی یاس، عکاظ، عین شعیا، راحلیه و قلعات شیلا اشاره کرد. با وجودی که تعداد زیادی از این کلیساها در مجموعه های صومعه ای معرفی شده اند اما با توجه به حضور فضاهای مختلف معماری به نظر می رسد نوع صومعه ی آنها با یکدیگر متفاوت است. بررسی های تاریخی و باستان شناسی صورت گرفته به خصوص در مجموعه ی بزرگ خارک محققان را به این نتیجه رسانده است که این مجموعه هیچ شباهتی به صومعه های معمول شهری و روستایی ندارد و یک نهاد سنوبیتی قدرتمند بوده که بسیار شبیه به معماری صومعه های پاخومیوس در مصر است که به دنبال اصلاحات ابراهیم کشکری پس از قرن۶م در سراسر بین النهرین و خلیج فارس منتشر شد. با توجه به دسته بندی کلیساهای قلمروی غربی ساسانیان براساس فضاهای معماری می توان گفت شباهت هایی بین کلیساهای خارک، القصور، عین شعیا و صیربنی یاس وجود دارد. به علاوه با توجه به منظر صومعه ها، ویژگی های مشترکی دیده می شود که می تواند یادآور ویژگی های منظر یک صومعه ی سنوبیتی باشد. این پژوهش نشان می دهد که با قیاس فضاهای معماری و منظر صومعه های فوق و بررسی‎های تاریخی، می توان متوجه شباهت ها و ویژگی های مشترکی بین این صومعه ها شد و علل وجود برخی فضاهای معماری در این صومعه ها را دریافت.

کلیدواژه ها:

صومعه ی سنوبیتی ، صومعه ی خارک ، ، القصور ، عین شعیا ، صیربنی یاس