بررسی شیوه های ملاکات احکام

نوشتار حاضر تحت عنوان «بررسی شیوه های کشف ملاکات احکام» تدوین شده است. ازآنجا که نصوص کلی و در برخی موارد در پاسخ به موضوع خاصی صادر شده است؛ از جهت دیگر فاصله زمانی زیادی میان وضع شریعت و اجرای آن در عصر حاضر به وجود آمده است؛ ضرورت دارد جهت پاسخ دادن به مسائل مستحدثه، شیوه های ملاکات احکام با نگاهی نو مورد ارزیابی قرار گیرند. هدف این تحقیق دست یابی به نکات نهفته در ملاکات و استفاده از آن ها در استنباطات فقهی است. این پژوهش از نظر هدف توسعه ای، از نظر نوع داده کتابخانه ای و از حیث روش یا راهبرد توصیفی است. در تحقیق پیش رو، بعضی از شیوه های ملاکات احکام؛ مانند قیاس، استقراء و وحدت طریق مسلمین، مورد تحلیل قرار گرفته و به نتایج ذیل دسته یافته است. قیاس که برا ی تشخیص موضوعات و تسری حکم از اصل بر فرع باشد، نه تنها از طرف شارع مقدس نهی نشده است، بلکه پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع)، به جهت تشابه میان دو مساله حکم را از یکی به دیگری ساری و جاری دانسته است. قیاس مذموم قیاسی است که علت و حکمت حکم در روایات ذکر نشده، فقیه می خواهد از طریق عقل حکمت حکم را دست آورد، سپس علل عقلی را به عنوان مقیاس برای نصوص شرعی قرار دهد. استقراء، از طریق تجمع قرائن جزئی و ناقص به عنوان یکی از ملاک ها جهت دستیابی به حکم در فقه نقش محوری دارد. وحدت طریق مسلمین، برگرفته از رفتار شارع در موضوعات فقهی است که می تواند به عنوان یکی از راه های کشف مناط و ملاک حساب شود؛ زیرا شارع در بعضی موارد به خاطر اشتراک در علت، یک حکم را در چند مورد جاری و ساری می داند که مسلمین می تواند این رفتار شارع را ملاک قرار دهد. 

کلیدواژه ها:

Criterion ، rules ، analogy ، induction ، unity of the way of Muslims ، Hikmat