مقایسه نقش قنوات، چاهها و چشمهها در تخلیه سفرههای زیرزمینی در حوزههای آبخیز اصلی کشور

کشور ایران از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است. میانگین بارندگی سالانه کشور ۲۵۰ میلیمتر است که کمتر از میانگین بارندگی آسیا و حدود یک سوم میانگین جهانی میباشد. تنوع اقلیمی ،شرایط توپوگرافی و جغرافیایی، توزیع ناهمگن مکانی و زمانی جریانهای سطحی به علت بارندگی در انطباق با نیازهای آبی و تغییرات شدید سالانه از ویژگیهای هیدرولوژیکی بخشهای وسیعی از کشور محسوب میشود. ایران با دارابودن ۳۷ هزار رشته قنات فعال، بیشترین تعداد قنات را در مقایسه با سایرکشورهای صاحب قنات داراست که سالیانه هفت میلیاردمترمکعب آب زیرزمینی را به طور عمده دراختیار بخش کشاورزی قرار میدهند. درطول سالیان متمادی با افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به آب به تعدادچاههای بهرهبرداری کننده از آبخوانهای کشور افزوده شده و این امر باعث تسریع در روند کاهش ذخایر آب زیرزمینی شده است. افت سطح آب زیرزمینی مشکلاتی همچون خشک شدن قنوات،کاهش دبی رودخانه وآب دریاچهها، پایین آمدن کیفیت آب، افزایش هزینه پمپاژ و استحصال آب و نشست زمین را بدنبال دارد. در این مطالعه، با بررسی نقش قنوات در مقایسه با چاهها و چشمهها در تخلیه منابع آب زیرزمینی در حوزه های آبخیز اصلی کشور، به ضرورت حفظ و بازسازی قنوات و توجه بیشتر به آن اشاره میگردد.

کلیدواژه ها:

main watershed ، wells ، changes detection ، Qanat ، groundwater resources