مروری بر جنبه های مختلف گیاه دارویی آویشن دنایی . Thymus daenensis Celak L، بر اساس یافته های نوین

آویشن دنایی Thymus daenensis Celak ، گیاهی است علفی و چندساله، دارای ساقه های متعدد و پرپشت که ارتفاع آن به ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر میرسد. این گیاه بومی کشور ایران است و از نظر ارزش اقتصادی اهیمت بالایی دارد. این گیاه علاوه بر سازگاری بالایی که دارد، در مقایسه با سایر گونه های آویشن، دارای اسانس و تیمول بیشتری است که برتری این گونه را در مقایسه با سایر گونه ها آشکار میسازد. مطالعات صورت گرفته نشان از تنوع بالای ترکیبات در این گیاه دارد که متعلق به طبقات مختلف از متابولیت های ثانویه میباشند، که از جمله این ترکیبات میتوان به مونوترپن ها، سسکوئی ترپن ها، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها اشاره کرد. غلظت بالای مونوترپن ها، به ویژه ترکیبات ایزومرهای فنلی مانند کارواکرول و تیمول نشان از خواص درمانی بالای این گیاه دارد. از دیگر ترکیبات مهم Thymus daenensis Celak، میتوان به γ-terpinene, p-cymene, borneol, geraniolو linalool نیز اشاره کرد. آویشن دنایی به واسطه ی اجزاء تشکیل دهنده اش از دیرباز برای درمان بیماری های مختلف به کار رفته است و همچنین از آن به عنوان ادویه معطر و چاشنی در موادغذایی متفاوت استفاده میشود. از این گیاه در طب سنتی به عنوان بهبود دهنده ی سیستم ایمنی بدن، افزایش توان جنسی، ضد نفخ، بهبود سیستم گوارشی و هضم کننده غذا، مسکن، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور استفاده میشود. همچنین مانند اکثر گونه های آویشن دارای خواص ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد انگلی و آنتی اکسیدانی میباشد به همین دلیل دارای خواص ضدمیکروبی و آنتی ا کسیدانی است که همین امر موجب شده است تا از آن بتوان در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده چشمگیری کرد. متاسفانه طی سال های اخیر برداشت بی رویه و غیرعلمی و عدم آگاهی مردم بومی مناطق مختلف در برداشت این گیاه دارویی باعث کاهش میزان رویش این گونه در مراتع شده است. یقینا افزایش آگاهی در رابطه با اهمیت دارویی و درمانی آن و ویژگی های منحصر به فرد آن در سلامت و اقتصاد جامعه، بهره برداری پایدار از این گیاه دارویی با ارزش را فراهم مینماید.

کلیدواژه ها:

اثرات فارماکولوژیکی ، ساختار فیتوشیمیایی ، تیمول ، فعالیت آنتی اکسیدانی