واکاوی بینامتنیت قرآنی در پانزده قصیده از خاقانی

یکی از رویکردهای مهم و موضوعات قابل توجه در ادب معاصر تناص یا بینامتنی است.بینامتنی بیانگر تعامل بین متون ادبی بوده و اصطلاحا به انتقال لفظ یا معنی یا هر دو ازمتنی به متن دیگری از اثری به اثر دیگر اطلاق می شود. از میان انواع مختلف بینامتنیتدر ادبیات، بینامتنیت دینی جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است که در این بینقرآن کریم نقشی بی بدیل را ایفا نموده و همواره زینت بخش آثار و اشعار بسیاری ازادبیات معاصر بوده است. نیز متن بی بدیل است که از دیرباز آثار و سروده های بسیاریاز سخنوران و شاعران با آن پیوند و ارتباط ناگسستنی برقرار نموده است؛ از جمله اینشاعران، خاقانی شروانی است که غالب قصایدش به شدت تحت تاثیر ظاهر و باطن قرآنقرار گرفته است. این جستار با تکیه بر رویکرد توصیفی ا تحلیلی و با هدف واکاویبینامتنیت قرآنی در بزم دیرینه عروس )شرح پانزده قصیده از دیوان خاقانی( صورتپذیرفته است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که در قصاید خاقانی سه نوع بینامتنیتقرآنی وجود دارد که نخستین آنها بینامتنیت لفظی است که در آن واژه ها یا آیاتی ازمتن قرآن در اشعارش آمده است. دومین مورد بینامتنیت مضمونی در اشعار اوست که درآن از مضامین و درون مایه های قرآنی در اشعارش بهره برده است. سومین مورد ازبینامتنیت قرآنی اشعار خاقانی شروانی به قصه های قرآنی اختصاص دارد که هر چند دربرخی از آنها بینامتنیت لفظی نیز وجود دارد؛ اما باید آن ها را زیر مجموعه ی بینامتنیتمفهومی از آیات قرآن دانست.

کلیدواژه ها:

خاقانی ، قصاید ، بینامتنیت ، قرآن ، تاثیرپذیری ، نقد و نظریه ادبی.