نگاهی مقایسه گونه بر مسئله ی جبر و اختیاراز دیدگاه ناصر خسرو و سنایی غزنوی

اگر بخواهیم به عنوان گل سرسبد شاعران زبده و مشهور قرن پنجم نمونه ای ذکر کنیم؛ بدون شک، نام ناصرخسروقبادیانی می درخشد. وی شاعر و فیلسوف معروف اسماعیلی مذهب که اشعار با صلابت و خوش خوان و استوارش بهعنوان نگینی بر تاج ادبیات همواره درخشیده و می درخشد و در محتوای اشعارش که بی همتاست هیچ شاعری به جراتبه پای او نرسیده و نمی رسد. این شاعر مشهور زندگی دو سویه ای داشته و مانند بسیاری از شاعران، مراحل خاصی اززندگی را طی کرد؛ تا به مقام والایی رسیده است. باید گفت درحیطه ی شاعری آثارش به نوبه ی خود دارای بالاتریناهداف و اندیشه ها و مضامین شعریست که در نوع خود بی نظیرند و کسی را یارای مقابله با او در زمینه ی شعر نبوده ونیست. درکنار این شاعر بزرگ، شاعری دیگر را می بینیم که تقریبا هم دوره با ناصرخسرو می زیسته است و تعالیم بسیاریاز ناصرخسرو گرفته و اشعارش بیشتر رنگ و بوی اشعار ناصرخسرو را می دهد و وی را سر مشق خود در شعرسرایی قرارداده است و مانند ناصرخسرو دو دوره زندگی متفاوت داشته است. این شاعر بزرگ کسی نیست جز سنائی غزنوی شاعرمعروف قرن ششم که شعر اجتماعی با او به اوج رسید و سرآمد شعر اجتماعی با او بوده است. در این مقاله برآنیم که یکیاز مسائل مهم و مورد نظر این دو شاعر با عنوان مسئله ی جبر و اختیار در اشعار و عقایدشان مورد واکاوی و بررسی قرارگیرد. و در کنار بررسی اندیشه های این دو، در رابطه با مسئله ی جبر و اختیار مباحثی مطرح می شود و نظرات این دوشاعر، در رابطه با این مقوله از طریق تحلیل محتوای اشعار، مورد کنکاش قرار می گیرد. در نهایت تفاوت ها و شباهت هاینظر این دو شاعر در رابطه با مفهوم جبر و اختیار بررسی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

ناصر خسرو ، سنایی ، جبر ، اختیار.