بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا بر تراکم و غنای گیاهان بوته ای و درختچه ای در مناطق کوهستانی (مطالعه موردی: ارتفاعات شمال اسفدن، خراسان جنوبی)

به منظور بررسی اثر ارتفاع بر تغییرات تراکم و تنوع گونه ای کل و تراکم گونه های درمنه کوهی و دشتی منطقه مورد مطالعه به چهار طبقه ارتفاعی ۱۰۰۰، ۱۵۰۰، ۲۰۰۰ و ۲۵۰۰ متر تقسیم بندی شد. سپس در هر طبقه ارتفاعی، سه ترانسکت مستقر شد و در هر ترانسکت، ۲۰ پلات ۱۰×۱۰ متر استقرار یافت. در مجموع در هر طبقه ارتفاعی، ۶۰ پلات نمونه برداری شد. در داخل هر پلات، گونه های گیاهی موجود شمارش شد و سپس پس از محاسبه تراکم گونه ای، شاخص های رایج غنا، تنوع و غالبیت گونه ای محاسبه شد. جهت مقایسه آماری تراکم گونه های شاخص منطقه یعنی درمنه کوهی و درمنه دشتی، از آزمون کروسکال- والیس استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، تراکم، غنا و غالبیت گونه ای گیاهان چوبی شامل بوته ای ها و درختچه ها کاهش پیدا می کند و برعکس، بر مقدار تنوع گونه ای افزوده می شود. نتایج نشان داد که تراکم گونه ای در ارتفاع ۱۵۰۰ متر بیشتر از سایر طبقات ارتفاعی است. کمترین تنوع گونه ای و بیشترین غالبیت گونه-ای مربوط به طبقه ارتفاعی ۱۰۰۰ متر مشاهده شد. بیشترین تراکم درمنه کوهی و تغییرات آن در ارتفاع ۱۵۰۰ متر و کمترین تراکم و تغییرات آن در ارتفاع ۲۵۰۰ متری مشاهده می شود. پیشنهاد می شود در برنامه ریزی های مدیریت مراتع، علاوه بر در نظر گرفتن وضعیت و گرایش مراتع، خصوصیات ساختاری و عملکردی مراتع شامل ترکیب، تراکم، غنا و تنوع گونه-ای نیز در تصمیم گیری ها سهیم شود.

کلیدواژه ها:

توپوگرافی ، تنوع گونه ای ، درمنه کوهی ، غنای گونه ای ، کوهستان