زن در فرهنگ ترکمنی

نیاکان ترکمن ها بیش از شش هزار سال پیش در منطقه شمالی سواحلی دریاچه «اشیق/ایسیق گل» کنار سیر دریا و رود جیحون استقرار یافتند. تاریخ ترکمن ها پر از فراز و نشیب است و بی شک زنان در این تحولات، نقشی موثر ایفا کرده اند. مطالعاتی در زمینه فرهنگ، تاریخ و زنان ترکمن انجام شده، اما سیر تحولات، نقش و جایگاه آنان در تاریخ پرماجرای شان کمتر مورد توجه قرار گرفته است، از همین روی پرسش اصلی مقاله بدینگونه مطرح شده که چه تحولاتی در نقش و جایگاه زنان در جامعه ترکمنی در طول تاریخ رخ داده است؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و داده ها از منابع کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده اند. یافته ها نشان می دهد که زنان و به ویژه مادران در دوران افسانه ای، جایگاهی قدسی داشته از سوی دیگر، زیست قهرمانانه آنان به همراه مردان در دفاع از حریم ایل و دیار خود به تصویر کشیده شده اما در دوره تاریخ ینیز همانطور که در دوره افسانه ای نیز محوریت اصلی بر عنصر مرد بوده، به همین منوال ادامه یافته است. علاوه بر مردان، زنان مسن نیز نقشی مرثر ایفا کرده اند. در این دوران برخی محدودیت های برای دختران و زنان جوان از جمله تابعیت از مردان اهمیت می یابد. یکی از راه های ابزار مخالفت از شرایط، نغمه و آواز زنانه است. از مهمترین علل اعتراض زنان، شیوه ازدواج است. در فرهنگ ترکمنی، زیبایی زنانه از دو بعد مادی و معنوی تشکیل می شود. بعد مادی دربرگیرنده مولفه های ظاهر بدن زنانه، و بعد معنوی حاوی مولفه های خلقی و میزان پایبندی به ارزش های جمعی است. اغلب بعد معنوی در زیبایی، نقشی موثر نسبت به بعد مادی دارد. بی شک سیر تحول جایگاه و نقش زنان در فرهنگ ترکمنی، تحت تاثیر تحولات و ساختار جامعه است.

کلیدواژه ها:

زن ، فرهنگ ، ترکمن