حکمرانی قضایی الکترونیکی؛ تعامل حق و شفافیت

حکمرانی قضایی الکترونیکی به معنای اعمال قدرت قضایی از طریق بستر الکترونیکی است. این مفهوم در ذات خود با دو چالش همراه است؛ نخست درباره سهم قوه قضائیه در حکمرانی و دوم جایگاه الکترونیکی سازی حکمرانی قضایی. قوه قضائیه به عنوان پاسبان حقوق و آزادی ها و نگهبان عدالت و نظم عمومی، در نقش کنترل کننده نهادهایی به شمار می رود که متصدیان حکمرانی اند. از این منظر، حکمرانی قضایی جنسی متمایز از حکمرانی نهادهای سیاسی و دولتی دارد. از سوی دیگر الکترونیکی سازی حکمرانی قضایی برنامه ای روبنایی، اجرایی و تشریفاتی است و هسته اصلی اختیارات قضایی که شامل صدور حکم و تعیین حدود حقوق و مسئولیت ها است را دربرنمی گیرد. در ارزیابی این چالش ها، در این نوشتار افزون بر پرداختن به نسبت میان حکمرانی قضایی و حکمرانی سیاسی به نقش بستر رایانه ای و تجهیزات الکترونیکی در تبلور آن اشاره می شود. نوشته حاضر با روش توصیف و تحلیل در پی آن است که نشان دهد الکترونیکی سازی در دستگاه قضا دو دسته از اهداف را پیگیری می کند که سازه های حکمرانی قضایی مطلوب را شکل می دهند؛ نخست مدیریت بهینه قضایی با تمرکز بر روی برنامه هایی مانند ایجاد نظم در امور، تهیه آمار قضایی، کمی کردن رویه قضایی برای پشتیبانی در صدور رای، دقت در رسیدگی با ارایه سوابق و مستندات دسته بندی شده، بیطرفی در ارجاع پرونده ها، یکپارچه سازی پرونده ها، اطلاع یابی سریع از فرایند رسیدگی و اعمال مناسب تر ضمانت اجراها. دوم نیل به آرمان های قضایی در جلوه هایی مانند تضمین بهتر حقوق متهم، بزه دیده و جامعه و تسهیل اقدام از سوی اشخاص درگیر در پرونده، شفاف سازی در پرونده ها، مبارزه با فساد و نهایتا اجرای بهتر عدالت.

کلیدواژه ها:

حکمرانی قضایی ، الکترونیکی سازی ، دادرسی الکترونیکی ، شفافیت ، حق ، دادگاه