سیر تحول و شکل گیری مهارت های تفکر انتقادی در داستان های تالیفی ایرانی برای کودکان و نوجوانان

داستان، نقشی حیاتی در شکل گیری مهارت های تفکر انتقادی دارد. هدف از پژوهش حاضر،کشف امکانات بالقوه داستان های معمولی در تقویت و شکل گیری مهارت های تفکر انتقادی در کودکان است. مهارت های تفکر انتقادی مورد بررسی عبارتند از: هدف، طرح پرسش، اطلاعات، داده، شاهد، تجربه، استنباط ها و تفاسیر، پیش فرض ها، استلزامات و پی آمدها، نظرات، انصاف (بی طرفی)، تواضع، رشادت، همراهی، استحکام، و پشتکار ذهنی، اطمینان در تفکر، تسلط بر خودمحوری، و قابلیت های استدلال اخلاقی. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، میزان مهارت ها و مولفه های تفکر انتقادی از دیدگاه ریچارد پل در داستان های تالیفی برای کودکان گروه سنی "ج" که در فاصله سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۸۵ در فهرست کتاب های مناسب شورای کتاب کودک به ثبت رسیده اند، بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مولفه­های استلزامات و پی­آمدها، اطلاعات، داده، شاهد، تجربه، هدف، قابلیت­های استدلال اخلاقی نسبت به سایر مولفه­ها در وضعیت بهتری قرار دارند. از ضعیف­ترین مولفه­ها نیز می­توان به پیش­فرض­ها، اطمینان در تفکر، ­نظرات و استنباط­ها و تفاسیر اشاره کرد. همچنین عمده رشد متوالی داستان­ها به لحاظ مولفه های تفکر انتقادی صرف نظر از رشد مقطعی دهه چهل، در آثار متاخر و در دهه هشتاد روی داده است.

کلیدواژه ها:

تفکر انتقادی ، داستان های کودکان ، فلسفه برای کودکان