سبک شناسی نظم در قرن ششم

در این مقاله از مختصات سبک شناسی نظم در قرن ششم سخن رفته است. مبدا بحث در این زمینه بررسی مختصات سبک­شناختی در آثار سنائی غزنوی است که موجب تحولی اساسی در شعر فارسی گردید و پایان این تحول در قرن ششم، سال تصنیف اقبال­نامه نظامی و ختم اسکندرنامه اوست. شعر فارسی در این قرن از لحاظ موضوع، وزن، قالب، ترکیب الفاظ و قوافی، نوجویی و تازگی متحول شد و ۱۰ شیوه شاعری در سبک خراسانی در قرن ششم بسط و گسترش یافت و شکل­هایی دیگر به خود گرفت. مهم­ترین تغییر، ورود اندیشه­ها و افکار صوفیانه و عارفانه در شعر فارسی است که از سنائی سرچشمه گرفته و به نظامی ختم می­شود. شعرهای اخلاقی، هجو، هزل و مطایبه، سخنان حکمت­آمیز، علوم و فنون موسیقی، ذکرحوادث تاریخ، مدح، شکایت، و مرثیه در این قرن موضوع تاملات شاعران قرار می­گیرد. در این قرن مختصات سبک شناختی شاعرانی چون سنائی (در همه آثار منظوم وی)، انوری، جمال­الدین عبدالرزاق اصفهانی، خاقانی شروانی و ظهیرالدین فاریابی مورد بحث و نقد علمی قرار گرفته است. استاد سیدضیاءالدین سجادی فرصت نیافته است تا مختصات سبک­شناختی شعر نظامی را که خاتم این دوره است رقم زند، هرچند پس از بحث در اطراف سبک­شناسی نظم در قرن ششم، با اجمالی تمام، کلیاتی درباره سبک شعر فارسی در قرن هفتم بدین نوشته افزوده­اند.