خویش کاری و ناخویش کاری شاهان شاهنامه

      چکیده   شاهنامه فردوسی، یکی از آثار بزرگ ادب پارسی است که با اجتماع، حکومت و سیاست زمان خود ارتباطی تنگاتنگ دارد. نوع حکومت در شاهنامه پادشاهی و بنیاد و اصول آن بر­گرفته از اندیشه ایران­­­­­­­­­شهری است. پایه و اساس حاکمیت درشاهنامه، پادشاه ­است و تزلزل او، ویرانی کل حکومت و قلمرو آن محسوب می­­­­شود. ایران­شهر آرمانی فردوسی نیز نمود حکومتی با پادشاهی دادگر، خردمند و فره­مند است. فردوسی­ در شاهنامه علاوه بر داشتن نگاه جهانی و آرمانی، با نگاهی آسیب­­شناسانه، آفت­­های قدرت و ناخویش­­­­­­­­­­­کاری شاهان را همانند فروگذاشتن خردورزی، دادگری و شکیبایی که­ در ­نهایت به خروج از قانون اشه می­انجامد، تبیین کرده است. نویسندگان در این مقاله که به شیوهتوصیفی و تحلیل محتوا و با بهره­گیری ازمتن شاهنامه فردوسی به انجام رسیده است، علاوه بر خویش­کاری شاهان و حکومت در شاهنامه، با نگاه آسیب­شناسی قدرت، به نقد و تحلیل داستان جمشید- به عنوان نخستین الگوی یک پادشاه خویش کار و ناخویش­­کار- پرداخته­اند و به نتایجی چند دست یافته­اند، از جمله این­که هسته­اصلی­ خویش کاری را فره­مندی تشکیل می­دهد و شاه فره­مند شاهی خردمند و دادگراست. خویش­کاری شاهان باید برگرفته از پادشاه و نظام  آفرینش باشد و ناخویش­کاری شاه نه تنها موجب آسیب­رساندن به اساس شاهی و حاکمیت و ملت؛ بل­که نوعی بی­احترامی به آفرینش و در نهایت موجب آشفتگی و ویرانی کشور می­گردد.

کلیدواژه ها:

کلید واژه ها: شاهنامه ، فردوسی ، اندیشه سیاسی ، آسیب شناسی قدرت ، خویش کاری ، جمشید