بررسی مفهوم حیات شهید با تکیه بر آیه احیاء عند ربهم یرزقون

واژه شهید، مفهومی پر اهمیت در دین مبین اسلام و برخی از ادیان و فرقه ها الهی می باشد؛ که هر کدام از ایشان، بسته به مبانی کلامی اعتقادی خود، مفهوم شهید را تفسیر و تبیین نموده اند. در این نوشتار، به روش پژوهش مساله محور و براساس تحلیل داده ها و با تکیه بر آیه احیاء عند ربهم یرزقون، درباره مفهوم واژه شهید و به تبع آن، گزاره رایج و معروف «شهید زنده است» پرداخته شده است. تاملات این پژوهش نشان می دهد که، جدای از آن که ابتدا مناسب است مشخص شود گزاره «شهید زنده است»، مطلق است (و تمامی شهدا در میدان جنگ های به اذن معصوم را شامل می شود) یا مقید (و فقط مختص شهدای جنگ بدر و احد است)، لازم است مشخص شود که مراد ما از «زنده بودن» شهداء چیست، و چه فرضیه هایی متعددی پیرامون آن متصور هستند. از دو صورت، خارج نیست: یا حیات و زنده بودن شهید در معارف اسلامی، به معنای مجاز به کار رفته است و یا معنای حقیقت؛ که برای هر کدام، حالاتی مفروض می باشند. نتیجه اینکه، به نظر می رسد به کمک سیاق متن آیات و روایات و در مواردی که به کارگیری یک معنی، مستلزم بروز «تناقض» است، ما می توانیم معنای و مفهوم خاصی از یک لغت را، با استناد به اصل تناقض، نپذیریم. بنابراین، چون معنای «شهید»، متباین معنای «زنده» است، و قابل جمع و نسبت دادن حقیقی به یکدیگر نیستند، تفسیر زنده بودن برای شهید در آیات و روایات اسلامی، حقیقی نیستند، بلکه مجازی می باشند؛ هر چند که این تفاسیر مجازی، قابلیت تنوع مفهومی دارند. 

کلیدواژه ها:

حیات برزخی ، آیه ۱۵۴ بقره ، آیه ۱۶۹ آل عمران ، شهادت ، کشته در راه خدا