ضرورت همکاری منطقه ای در مدیریت پایدار محیط زیست و منابع آبدر راستای مدیریت بحران گرد و غبار

با توجه به اینکه بخش اعظم خاورمیانه از مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می شود، شکنندگی به دلیل کمبود آب، از ویژگی هایشاخص این مناطق است و به طور کلی هرگونه تغییر محیطی اعم از وقوع پدیده های طبیعی و یا انسان ساخت، از قبیل تغییرات رطوبتخاک، پوشش گیاهی، تاثیر ناهمواری، تخریب سرزمین، توسعه ناپایدار، مهار آبهای سطحی و برداشت بی رویه از آن، ایجاد سدها وانحراف مسیر رودخانه، کم بارشی و خشکسالی و حتی جنگ، این شکنندگی را بیشتر می کند. با وجود مساحت بالای کانون های گرد وغبار در اطراف ایران، تا چند دهه قبل به دلیل وجود مرتع و پوشش گیاهی مناسب در محدوده دجله و فرات و حضور آب در هورهایجنوب عراق، سطح بحران گرد و غبار را به میزان چشمگیری کنترل می کرد. اما با فراگیری خشکسالی و ایجاد سدهای بزرگ بر رویرودخانه های دجله و فرات در ترکیه، عراق و سوریه، میزان آب ورودی به تالاب های بین النهرین (از جمله تالاب هورالعظیم)، جنوب بصره وحتی هورالعظیم در ایران بسیار کاهش یافته است. بنابراین چشمه های تولید گردوغبار، که غالبا در نواحی مرکزی عراق، بخش هایی ازاردن، کویت و شمال عربستان بوده و اغلب با بادهای جنوب غربی و یا شمال غربی، بخش هایی از جنوب غرب کشور را متاثر می ساخت،اکنون با توسعه و ایجاد چشمه های موثر در شمال عراق و شمال شرق سوریه، بخش وسیعی از کشور از جمله نیمه غربی و نواحی مرکزیایران را با شدت و بسامد و ماندگاری بیشتر، تحت تاثیر پدیده گرد و خاک قرار داده است.لازم به ذکر است ازآنجایی که هرگونه تغییر در کیفیت یا کمیت منابع آبی، بر عملکرد و کارایی محیط زیست وابسته به این منابعتاثیرگذار است، پرداختن به نقش قوانین و کنوانسیون های بین المللی در حفاظت و مدیریت منابع آبی به ویژه در مناطق فرامرزی اهمیت بسزایی دارد. علاوه براینکه اصولا در بحث های مرتبط با مدیریت سرزمین «مدیریت جامع حوضه های آبریز» اصل اساسی است و این حوضه های آبریز فراتر از مرزهای سیاسی کشوها هستند، بنابراین همکاری کشورها در این زمینه بسیار اثربخش است و با توجه به اهمیتحفظ روابط بین کشورها و لزوم همکاری آنها به منظور حفاظت از محیط زیست، ضرورت توجه به قوانین حاکم بر منابع آب با نگاهیفراتر از رودهای مرزی و ایجاد محاکم یا ساختارهای اداری سازمانی و حقوقی بیش از پیش نمایان می گردد.

کلیدواژه ها:

مدیریت پایدار منابع آب ، محیط زیست پایدار ، گرد و غبار ، همکاری منطقه ای