تداوم و دگرگونی در نظام ضرب سکه از فروپاشی ایلخانان تا پایان حکومت تیموریان در قلمرو شرق ایران

  نظام پولی و ضرب سکه در دوره فروپاشی ایلخانان و تیموریان نشان دهنده تداوم دیوانسالاری ایرانی توام با فرهنگ و سنت مغولی - ترکی است . برخی مولفه های این نظام پولی مانند واحدهای پولی ،القاب و عبارت و نوشته ها استمرار داشته اند ،اما مواردی دچار تغییر و دگرگونی شده اند.تجقیق حاضر می کوشد به این سوال پاسخ دهد،باتوجه به تحلیل ومقایسه مسکوکات دوران مورد پژوهش،روند تداوم و دگرگونی ایجاد شده چگونه بوده واقدام های انجام گرفته از سوی سلاطین و حاکمان موجب چه تحولاتی در این نظام شده است؟یافته های پژوهش با بهره گیری ازروش تاریخی ،مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی و بااستفاده از منابع تاریخی و سکه های موجود در موزه ها و تصویرها وکاتالوگ های در دسترس،حاکی از آن است که نظام ضرب سکه حکومت های محلی طغاتیمور و سربداران در قلمرو شرق ایران برپایه فلز طلا ،نقره و مس  تداوم یافته است،در زمینه خط و نقش ها ،لقب ها ، برخی شعارهای مذهبی و درج نام چهار خلیفه از عهد ایلخانی و تراز سنی آنان تبعیت کرده است ، به استثنای دوره علی مویدکه غالب نوشته ها و عبارات سکه ها مانند سکه های اولجایتو، با تراز شیعی ضرب شده اند، آوردن نام دوازده امام  وآیات مذهبی از ویژگی های مهم سکه های دوره علی موید است. در نظام ضرب سکه دوره تیموریان ، واحدهای پولی دینار،تومان ، درهم و میری  همانند دوره ایلخانان استمرار می یابد ،لیکن واحدهای پولی تنکه ،کپکی و شاهرخی نیزبا معیارهای متفاوت متداول بود .درخصوص استفاده از خط و زبان ترکی توام با خط عربی وفارسی ، برخی نقش ها  و عبارت های روی سکه ها دگرگونی هایی ایجاد شده است.

کلیدواژه ها:

نظام ضرب سکه ، سربداران ، طغاتیمور ، تیموریان ، تداوم و دگرگونی