نقش گسل فعال در سطح تراز آب زیرزمینی حوضه شهرچای ارومیه

در این مقاله مطالعه­ای در حوضه آبریز رودخانه شهرچای در باختر دریاچه ارومیه و شمال زون ساختاری، رسوبی سنندج سیرجان انجام شد. هدف این پژوهش شناخت مناطقی است که سطح ایستابی آب­های زیرزمینی آن بالاتر است. برای نیل به این هدف، اقدام به درونیابی سطح تراز آب زیرزمینی حوضه با استفاده از داده­های چاه­های پیزومتریک شد، سپس نتایح با موقعیت گسل­ها و داده­های لرزه­زمین­ساختی موجود تطبیق داده شد. علاوه ­بر شکستگی­ها، نقش ویژگی­های طبیعی حوضه مانند شیب ­دامنه، لیتولوژی، جنس­ خاک، زمین­شناسی، بارش و نوع کاربری زمین در افت وخیز سطح تراز آب­های زیرزمینی بررسی شد. بررسی­های انجام شده حداقل ۴ الگوی متفاوت حرکت آب­های زیرزمینی را در گستره حوضه نشان داد. به جزعامل گسل،سایر معیارها به تنهایی نقش چندانی در سطح تراز آب زیرزمینی ندارند. بخش باختری سطح ایستابی در پهنه­ی بسیار­کم پهنه­بندی قرار دارد که دارای کوهستان­های مرتفع با شیب بسیار زیاد، بارش زیاد، فاقد شکستگی­های کواترنری و با کاربری مرتع است. بخش خاوری در پهنه­ی متوسط و زیاد سطح ایستابی قرار دارد، فقط بخشی از سواحل دریاچه ­ارومیه در این پهنه­بندی دارای سطح ایستابی بسیار زیاد، با شیب بسیار کم، بارش­های محلی متوسط، نفوذپذیری زیاد،گسل­های پراکنده کواترنری و با کاربری باغ وشهر است. اما مرکز حوضه جزو پهنه­بندی بسیار زیاد قرارگرفته که دارای نفوذپذیری بسیار کم، شیب زیاد، بارش متوسط و مخلوطی از کاربری باغ، جنگل و مرتع است. مرکز حوضه بر روی پهنه­ای با شدت لرزه­خیزی و  تراکم گسل­های کواترنری بالا قراردارد. تنها دلیل بالا بودن سطح ایستابی در مرکز حوضه در منطقه سیلوانه وجود گسل­های فعال و شدت لرزه­خیزی بالا است.  

کلیدواژه ها:

groundwater ، water level ، active fault ، tectonic seismic ، management ، آب های زیرزمینی ، سطح ایستابی ، گسل فعال ، لرزه زمین ساخت ، مدیریت