پاسخگویی به بعدهای چهارگانه سلامت

آموزش طب کنونی فقط به جسم؛ و به میزان کمتری به روان و مسایل اجتماعی می پردازد و ارتباطی با بعد معنوی انسان برقرار نمی کند، پس هم بعدهای سلامت بیماران را به طور کامل بررسی نمی کند و هم در مراقبت های پزشکی، سلامت کامل را برای انسان ها تامین نمی کند، چون منشا بسیاری از نارضایتی بیماران، افراد جامعه و نیز خود پزشکان از مراقبت های بهداشتی درمانی را می توان در این نکته جستجو نمود. به یقین، برای کسانی که طب را به آن نحو فرا گرفته اند، بسیار دشوار است که اهمیت ارتباط بین بعد سلامت معنوی با سایر بعدهای سلامت و لزوم ورود آن در آموزش پزشکی و مراقبت های بهداشتی درمانی را به سادگی درک کنند؛ چرا که استادان آن ها برای دهه های متوالی فقط به مسایل جسمی انسان توجه کرده اند و بهبودی مستمر و طولانی مدت در همه ی بعدهای انسانی، در زمره ی هدف های پزشکی آن ها نبوده است. ولی شواهد علمی جدید که در قالب نگارش و انتشار مقاله های تحقیقاتی و کتاب های ارزنده یعلمی عرضه شده، ارتباط تنگاتنگ و تاثیرگذار سلامت معنوی با دیگر بعدهای سلامت، یعنی سلامت جسمی، اجتماعی و روانی را به وضوح نشان می دهد و همچنین سبب شده است موسسه های پزشکی به درنظر گرفتن سلامت معنوی در آموزش پزشکی مراقبت های بهداشتی درمانی، رو کنند. در کشورهای آمریکا و کانادا مراجع ذی ربط، بارها از گروه های مراقبت بهداشتی درمانی خواسته اند که به نیازها و ارزش های معنوی بیماران در هنگام دادن خدمات، توجه ویژه داشته باشند. در سال ۱۹۹۲ ، فقط سه دانشکده ی پزشکی در آمریکا درس های مذهبی و معنوی داشته اند ولی در سال ۲۰۰۶ ، بیش تر از ۱۰۰ دانشکده از ۱۴۱ دانشکده ی پزشکی آمریکا و کانادا، این درس ها را آموزش می دهند که در ۷۰ درصد آن ها، این واحدهای درسی اجباری است. برخی دانشکده های پزشکی )مانند دانشگاه کانزاس سیتی میسوری( درس های عملی سلامت معنوی را نیز با کمک کشش ها و دیگر افراد برای دانشجویان پزشکی فراهم کرده اند.دانشجویانی که در ابتدا خیلی مایل نبودند دوره های عملی را بگذرانند، پس از کسب مهارت، آن را در عرضه ی خدمات بهداشتی درمانی، بسیار مثبت و مفید دانسته اند.درحال حاضر محدودیت ها و موانع زیادی زیادی برای دادن خدمات سلامت معنوی به بیماران وجود دارد. اگرچه بسیاری از عرضه کنندگان خدمات بهداشتی درمانی را عقیده بر این است که ارتباط تنگاتنگی بین بعدهای مختلف سلامت، به ویژه سلامت -جسمی و سلامت معنوی وجود دارد، ولی بسیاری از آن ها از کسب مهارت هایی که آن ها را در آشنایی با سلامت معنوی بیمار و نیز دادن خدمات سلامت معنوی به بیماران توانمند می کند، احتراز می کنند. بررسیی نشان داد که ۷۷ درصد بیماران نیاز دارند به سلامتمعنوی آن ها در مجموعه مراقبت های پزشکی توجه شود. ولی مطالعه ی دیگری گزارش داد که ۵۲ درصد پرستاران با بیماران خود دعا نمی کنند؛ ۶۶ درصد به هیچ وجه به مسایل مذهبی و معنوی بیمار آشنا نیستند و بیش تر آن ها توکل به خداوند را با بیماران خود در میان نمی گذارند. علت های اصلی بی تمایلی نیروی بهداشتی درمانی به توجه به خدمات سلامت معنوی عبارت است از:.۱ نبود آموزش و آگاهی: در کوریکولوم بیش تر دانشکده های گروه پزشکی، اثری از اطلاعات مربوط به سلامت معنوی وجود ندارد. در دوره های بازآموزی پزشکی نیز از مباحث سلامت معنوی خبری نیست..۱ بی اعتمادی به توانمندی خود: بیش تر نیروهای عرضه کننده ی خدمات بهداشتی درمانی، احساس می کنند که توانمندی - کافی برای ارزیابی مشکل های معنوی و دادن خدمات مناسب ندارند..۳ نداشتن وقت کافی: بسیاری از عرضه کنندگان خدمات، سلامت احساس می کنند که وقت کافی برای پرداختن به موضوع های مربوط به سلامت معنوی وجود ندارد.۴.وجود نداشتن محیط مناسب: برخی اعتقاد دارند که در محیط بیمارستان و درمانگاه، فضای مناسب برای پرداختن به این نوع موضوع ها و عرضه ی خدمات و مراقبت های سلامت معنوی وجود ندارد. مدت تماس با بیماران کافی نیست، ترس از ورود به حریم شخصی بیماران وجود دارد، محیط مناسبی برای پرداختن به کنه باورها و نگرش های سلامت معنوی مهیا نمی شود و….۵.علمی نبودن عرضه ی خدمات سلامت معنوی: با کمال تاسف، آموزش پزشکی و پرستاری در قرن گذشته به نحوی درس داده شده که فارغ التحصیلان احساس می کنند، حرفه یی علمی کسب کرده اند و کم تر احساس می کنند که حرفه یی خدماتی به آن ها تعلیم شده است و آن ها باید در مقابل نیازهای همه ی چهار بعد سلامت جامعه پاسخگو باشند.از مطلب های فوق، نتیجه می شود گرفت که پزشکان، پرستاران و صاحبان دیگر حرفه های پزشکی که باید خدمات سلامت را در سطح عالی در همه ی بعدهای چهارگانه ی سلامت عرضه کنند، ممکن است احساس کنند که بسیاری از اصول خدمات اجتماعی، روانی و به ویژه، معنوی غیرعلمی است و در حیطه ی وظیفه های آن ها نیست؛ درحالی که پزشکی، یک حرفه است و یکی از مقدس ترین خدمات یعنی حفظ، تامین و ارتقای سلامت جامعه را به عهده دارد، بنابراین توجه کادر پزشکی و پاسخگویی آنها به ابعاد مختلف معنوی، جسمی، روانی و اجتماعی سلامت ضروری است. تحقق این امر، تحولی اساسی در آموزش نظری و عملی دانشجویان گروه پزشکی و نیز نگرشی دوباره به برنامه های آموزش مداوم پزشکی طلب می کند.