بررسی های کانی شناسی، زمین شیمی و ایزوتوپ پایدار اکسیژن کانسار قشلاق، کمربند فلززایی طارم-هشتجین، شمال غرب ایران

ذخیره مس قشلاق در کمربند فلززایی طارم-هشتجین (THMB) در شمال غرب ایران واقع است. کانه زایی با میزبانی سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی آواری سازند کرج در موقعیت کمان ماگمایی صورت گرفته است. زمین شیمی سنگ میزبان موقعیت ماگمای برآمده از فرورانش و ترکیب آندزیت-بازالتی با کانی شناسی غالب پلاژیوکلاز-پیروکسن را نشان داد. همبستگی آلومینیوم، آهن، کلسیم و منیزیم را می توان به این مجموعه کانی‎ ها مربوط دانست. همچنین به علت کانه زایی غالب سولفیدها، همبستگی قوی بین عناصر گوگرد دوست چون سرب، روی، گوگرد، نقره و مس دیده شد. براساس نتایج کانی شناسی و روابط همبرزایی، چهار مرحله اصلی کانی سازی تشخیص داده شد: مرحله نخست با تشکیل پیریت در شرایط کاهیده در محیط تدفینی کف دریا و دگرسانی پروپلیتی همراه است. این دگرسانی در نتیجه آمیختگی سیال­های ماگمایی با جوی یا آب دریا ایجاد می شود که در این پژوهش با نتایج تصحیح شده ایزوتوپ اکسیژن نمونه های رگه کوارتز (۵/۶ - ۱/۲ در هزار) با دمای همگن شدگی ۳۸۹ درجه سانتیگراد و با فرض مقادیر δ۱۸O برابر با ۱۰-۶ درهزار سیال ماگمایی و مقادیر δ۱۸O  برابر با ۹/۰- تا ۸/۰- درهزار آب دریای ائوسن تایید شد. با افزایش عمق، مرحله دوم در اثر سخت شدگی و نیروی ناشی از فشار سنگ ایستایی و فعالیت آذرین، چرخش سیال­های ماگمایی و بین سازندی رخ می دهد . سیال­های غنی از مس به سمت بالا مهاجرت کرده و با ورود به واحد بازالتی- آندزیتی پیریت دار، کاهیده می شوند و در مکان های مطلوب کالکوپیریت و کالکوسیت تشکیل می شود. در مرحله تدفینی عمیق تر (مرحله ۳)، کانی های برنیت و دیژنیت جانشین کانی های پیشین می شوند. در مرحله (مرحله ۴)، کانی های اکسیدی (چون هماتیت، مگنتیت) و نیز مالاکیت در حفره­ها و درزه ها ایجاد شده­اند. برپایه این نتایج، می توان کانه زایی کانسار مس قشلاق را از نوع مانتو در نظر گرفت.     

کلیدواژه ها:

ذخیره مس ، نوع مانتو ، کمربند فلززایی ، سازند کرج ، زمین شیمی.