مفهوم تعادل 1 و طبقه بندی آن در ژئومورفولوژی

ژئومورفولوژی دانشی از علوم زمین است که بر مطالعه ی علمی ویژگیهای هندسی سطح زمین از منظر فرم و فرایند تاکید دارد. در این شاخه ی علمی مانند سایر علوم، رویارویی با نظریات مختلف امری اجتناب ناپذیر است. در ژئومورفولوژی تا کنون سه دیدگاه فلسفی حاکمیت داشته است: دیدگاه دیویسی، کاتاستروفیسم و سیستمی. در این دیدگاه ها مفاهیم نظری و بنیادی متعددی مطرح می شود، که مسائل ژئومورفولوژیک را مورد مطالعه قرار داده اند. مفهوم تعادل از جمله مفاهیمی است که در دیدگاه های مذکور، برداشت های مختلفی از آن شده است. به طور کلی ارتباط نزدیکی میان این مفهوم با پایداری متغیرهایژئومورفیک وجود دارد. در این مقاله تلاش شده است با استناد به روش توصیفی و مطالعات کتابخانه ای، به مفهوم شناسی تعادل و طبقه بندی آن در ژئومورفولوژی پرداخته شود. یافته های تحقیق نشان می دهد مفهوم تعادل در دیدگاه دیویسی در قالب تحلیل فرم های ارضی و شکل لندفرم ها، در دیدگاه کاتاستروفیسم در حاکمیت یک فرآیند غالب ژئومورفولوژیک و یا تعادل بین نیروهای عمل کننده، و در دیدگاه سیستمی حالت یا رابطه ی معینی از نحوه ی ارتباط فرم و فرآیند در یک سیستم ژئومورفیک معنا شده است. در این مقاله به دلیل اهمیت و پیچیدگی های ناشی از تحلیل های سیستمی از مفهوم تعادل، ابعاد مختلف آن نیز ارائه گردید. در این طبقه بندی هشت نوع اصلی از تعادل از قبیل تعادل ایستا، با ثبات و پایا، ناپایدار، فراپایدار، یکنواخت لحظه ای، ترمودینامیکی، دینامیکی، شبه پایدار مورد بررسی مختصر قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

ژئومورفولوژی ، تعادل ، دیدگاه دیویسی ، کاتاستروفیسم ، تحلیل سیستمی