تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت صداهای کوتاه)

ابداع علائم سه گانه حرکات کوتاه، ابتدائی ترین نوع ابتکار مسلمانان در راستای خوانش صحیح و محافظت متن قرآن کریم از هرگونه تحریف و تغییری است. با گسترش علامت گذاری مصاحف و پیدایش علامات جدید تفکیک علائم توسط قاریان دشوارتر می گردید. چاره اندیشی درمورد چالش مذکور موجب گردید سرانجام خلیل بن احمد فراهیدی (م۱۷۰ق)، تحولی در علامات حرکات کوتاه ایجاد نماید. انتشار علامات ابداعی خلیل در جهان اسلام، به سرعت انجام نپذیرفت و با مخالفت برخی اندیشمندان مواجه شد؛ همچنین ساختار شکلی ابداع وی نیز ثابت باقی نماند. بطوری که می توان این تغییرات را در ادوار مختلف در جهان اسلام پیگیری نمود. مقاله پیش رو ضمن بیان روند شکل گیری انواع شکل علائم حرکات کوتاه در ادوار مختلف، به بررسی شیوه مصحف نگاران مشارقه و مغاربه در ضبط علامات مذکور در قرآن پرداخته است که در نهایت با بررسی چهار گونه از ضبط علائم حرکات کوتاه و بررسی شکل علائم تنوین در ادوار و اماکن مختلف روشن گردید، اولا علائم حرکات کوتاه در طول تاریخ دارای شکلی ثابت نبوده است؛ ثانیا این علامات در بدو شکل گیری، تنها برای نشان دادن حرکت حروف صامت ابداع شد؛ اما با گذشت زمان، بعنوان علائم کمکی برای نشان دادن حروف مدی نیز مورد استفاده قرار گرفت. بررسی های انجام گرفته در این باره نشان می دهد که استعمال علائم حرکات کوتاه بعنوان علامت کمکی، نه تنها دارای مبنای دقیقی نیست که موجب دشواری خوانش متن نیز گردیده است.کلیدواژه ها: قواعد ضبط، علائم کمکی

کلیدواژه ها:

ضبط ، علائم حرکات کوتاه ، التزام ضبط مشارقه ، ضبط مغاربه ، قواعد ضبط ، علائم کمکی