بررسی خواص ضد سرطانی و ضد میکروبی مواد موثره موجود درگیاه استویا کاربرد ان در صنایع غذایی

استویا Stevia rebaudianaBertoni ،گیاهی از تیره مرکبان Compositae ، علفی و حساس به سرما ست. گیاه دارای برگهای کوچک است که به صورت متناوب روی ساقه قرار گرفته اند. بهترین دمای رشد این گیاه ۱۵-۳۰ درجه سانتیگراد است. با کوتاه شدن روز و سرد شدن هوا شرایط گلدهی فراهم می شود. گلها کوچک، سفید و در قسمت میانی بنفش کمرنگ اند که به صورت خوشه ای روی ساقه ظاهر می شوند. این گیاه خود ناسازگار است و گرده افشانی گلها توسط باد و حشرات انجام می گیرد. گرده گلهای آن می تواند بسیار آلرژی زا باشد. دانه آن یک فندقه کوچک سبک و کرکدار است که توسط باد جا به جا می شود. ازدیاد گیاه در طبیعت عمدتآ از طریق بذر صورت می گیرد.تحقیقات نشان داده است که مشکل جوانه زنی بذر استویا به علت پوکی بذر است. اجرای گرده افشانی مصنوعی به عملکرد تولید بذر کمک می کند(.( ۳ در صورت در دست داشتن ارقام مرغوب می توان گیاه را به صورت قلمه یا ازدیاد کلونی در شرایط درون شیشه ( in vitro ) نمود. استویا یک گیاه روز کوتاه است و معمولا مانند یک زراعت یکساله به روش نشاکاری کشت می شود.در کشورهای تولید کننده، معمولا گیاهان مورد نیاز از بذر تولید می شوند زیرا قیمت نشای استویا زیاد است . با این حال تهیه قلمه ریشه دار به دلیل نیاز به انتخاب بوته های حاوی قند بیشتر رونق دارد. زمان لازم برای تولید نشا از بذر در ۷-۸ هفته است و کشت گیاهچه ها در شرایط مزرعه در ماه اردیبهشت – خرداد انجام می شود.تولید قند در طول روز باید در تابستان انجام و معمولا برداشت در ماه مهر اجرا می شود. در کشت گلخانه ای می توان دوره رشد را با افزایش طول روز طولانی تر کرد.برگ های این گیاه حاوی مقدار زیادی ترکیبات شیرین گلیکوزیدی ست که بدون کالری هستند .علاوه برآن ها شامل فلاونوئید ها، استرول ها، لبدان ها، کلروفیل ها، تری ترپنوئید ها، مونو و دی ساکاریدها، اسیدهای آلی ونمک های معدنی ست .غلظت هر یک از این مواد بسته به شرایط رویش و موجودات ذره بینی خاک متفاوتاست .اما ترکیب اصلی گلیکوزیدی آن استویوزید است که در ژاپن و کره به فراوانی مورداستفاده قرار می گیرد .استویا و عصاره های آن بیش از % ۴۰ بازار ژاپن را تسخیر کرده است .شرکت های بزرگی مانند کوکا کولا وبیترایس، با پذیرش و اعلام ایمنی و بی ضرر بودن این گیاه محصولات حاوی آن را وارد بازار های ژاپن، برزیل وسایر کشور های مجاز کرده اند .مصرف این گیاه به صورت برگ تازه، خشک وپودر شده و یا به صورت افشرهی مایع امکان پذیر است.استویا در طبیعت به صورت خودرو در نواحی نیمه خشک چمنزار تا کوهستان می روید .استویا قابلیت تولید دانه را دارد؛ اما تنها تعداد معدودی از آنها جوانه می زنند .کاشت مجموعه ای استویا روشموثرتری در بازتولید آن است.دسترسی به استویا از کشوری به کشور دیگر بسیار متفاوت است .در برخی کشور ها استویا برای دهه ها وقرن هایمتمادی به عنوان شیرین کننده مورد استقاده قرار گرفته است

کلیدواژه ها:

استویا ، فلاونوئید ، گلیکوزید ، افشره ، کلونی