تدوین الگو و ترکیب کشت با تاکید بر کاهش نیاز خالص آبیاری از طریق کم آبیاری(مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی بوکان-حوضه دریاچه ارومیه)

بوکان (کد ۳۰۱۱ ) یکی از محدوده های زیرحوضه زرینه رود و سیمینه رود (از حوضه بزرگ دریاچه ارومیه) است که بالغ بر ۱۳درصد اراضی و ۱۶ درصد مصرف آب این زیرحوضه را به خود اختصاص داده است. بر اساس بررسی های صورت گرفته، توجهبیش از حد به توسعه سطحی به جای عمقی، استفاده از محصولات پرمصرف با تناسب محیطی کم در الگوی کشت و تاگید بر توسعهباغات که نیازمند آب مطمئن هستند، سبب شده است تا رودخانه های واقع در محدوده های مطالعاتی این زیرحوضه، از جمله بوکان، درتامین حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه با مشکلاتی رو به رو شوند. یکی از مهم ترین راهکارها جهت حل این معضل، مدیریت تقاضایآب کشاورزی است. در این راستا برنامه های نظیر اصلاح الگو و ترکیب کشت به همراه مدیریت جامع آب و خاک و گیاه(شامل استفاده از کشت های نشایی، ارقام با دوره رشد کوتاه، کشاورزی حفاظتی و مدیریت تغذیه) و نیز کم آبیاری مد نظر قرارداده شدند. به منظور لحاظ نمودن قیودی مانند عدم کاهش سطح زیرکشت، حفظ درآمد اقتصادی بهره برداران در حد وضعموجود و نیز حفظ امنیت غذایی، در این تحقیق از مدل برنامه ریزی چند هدفه (آرمانی) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل ازاجرای این مدل، میتوان با کاهش سهم محصولات پرمصرف مانند چغندرقند، یونجه، گوجه فرنگی و حضور محصولات با نیازآبی پایین تر و حایز تناسب کشت در منطقه -مانند کلزا و زعفران- ضمن کاهش مجموع نیاز خالص به میزان ۹۶ / ۱۸ درصد و کمک به بهبود تامین حقابه زیست محیطی دریاچه، موجبات ارتقاء سطح اقتصادی این فعالیت را نیز به میزان ۴۵ / ۱۲ درصد دراین محدوده فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

الگوی کشت ، برنامه ریزی ریاضی ، درآمد خالص