مروری سیستماتیک بر اثربخشی گیاهان دارویی بر بهبود موکوزیت دهانی ناشی از شیمی درمانی و رادیوتراپی

مقدمه: موکوزیت دهانی یکی از رایج ترین عوارض پس از شیمی درمانی یا رادیوتراپی موضعی (به عنوان مثال، برای سرطان سر و گردن) یا ترکیبی از هر دو است.میتوان گفت همه ی بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند، دچار موکوزیت دهانی می شوند. اقدامات درمانی موجود خود ممکن است زمینه ساز بسیاری از عوارض جانبی برای بیماران باشند لذا میتوان گفت به کارگیری رویکردی موثر با حداقل عوارض برای پیشگیری و مدیریت موکوزیت دهانی ، یک گام حیاتی در جهت اصلاح شدت این عارضه بوده و ضروری به نظر میرسد. داروهای گیاهی قرن هاست که برای بهبود شرایط بی شماری در فرهنگ های مختلف در سراسر جهان استفاده می شود. هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی گیاهان دارویی بر بهبود موکوزیت دهانی ناشی از شیمی درمانی ورادیوتراپی میباشد.روش جستجو: مرور متون از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی iranmedex،magiran،scapus،sid،google scholar،pubmed و علم نت با کلیدواژه های فارسی گیاهان دارویی،موکوزیت دهانی، سرطان ، شیمی درمانی، رادیوتراپی و کلیدواژه های انگلیسی Chemotherapy، Herbal medcine, Oral mucositis, Cancer و radiotherapy انجام گردید. متن کامل مقالات مرتبط با مطالعات بر اساس معیارهای ورود (دسترسی به متن کامل مقالات، مرتبط بودن خلاصه مقالات با موضوع تحقیق، تاریخ انتشار مقالات از۲۰۲۲_۲۰۱۰) و خروج (عدم دسترسی به متن کامل مقالات) توسط محققین به طور مستقل بررسی و از بین ۷۶مقاله تعداد۲۴مقاله پس از ارزیابی کیفیت ، انتخاب و در مطالعه حاضر از آنها استفاده گردید.یافته ها: بررسی مطالعات انجام شده نشان میدهد گیاهان دارویی از جمله مریم گلی،سوسنبر، آویشن،بارهنگ، نعنا فلفلی،بومادران، قهوه،آلوئه را،سیاه دانه، شیرین بیان،توت سیاه و میخک با مکانیزم های مختلفی چون خواص ضد سرطانی، آنتی اکسیدانی، ضد اسپاسمی، ضد التهابی،ضد ویروسی و تنظیم کنندگی سیستم ایمنی سبب تخفیف علائم و بهبود این عارضه ی ناشی از شیمی درمانی و رادیوتراپی میشوند.برخی مقالات به ترکیب قهوه و عسل برای درمان این عارضه اشاره داشتند. در اکثر مطالعات از این گیاهان با روش دهانشویه استفاده شده بود و در برخی مقالات نیز اشاره ای به نحوه ی تجویز کیاهان دارویی نشده است.نتیجه گیری: ضمن در نظر گرفتن عوارض جانبی کمتر گیاهان دارویی و در دسترس بودن آنها تجویز گیاهان دارویی برای پیشگیری و درمان موکوزیت دهانی به عواملی چون در دسترس بودن، نحوه تجویز، مقبولیت توسط بیمار و دانش کلی در مورد گیاه دارویی مدنظر بستگی دارد . پیشنهاد میشود انکولوژیست ها ضمن آشنایی با این گیاهان دارویی،از آنها در طول دوره درمان بیماران مبتلا به سرطان استفاده نمایند.

کلیدواژه ها:

شیمی درمانی ، رادیوتراپی ، گیاهان دارویی ، موکوزیت