نقش اولیاء دم در استیفای قصاص در جرم قتل و مقایسه آن در حقوق کیفری ایران و فرانسه

چنانچه اولیای دم متعدد باشند و همگی بر قصاص قاتل، اخذ دیه و یا بخشیدن او توافق کنند، بنا بر خواست جمعی آنان عمل می شود. پرسش اینجاست که اگر برخی از اولیای دم خواستار قصاص باشند و برخی دیگر خواهان دیه یا بخشیدن قاتل ، چگونه باید عمل کرد؟ همچنین در صورتی که برخی از اولیای دم ، صغیر،مجنون، غایب و یا ساکت باشند، آیا دیگر وارثان می توانند در مورد تقاضای قصاص ، اخذ دیه یا عفو تصمیم گیری کنند؟ در پاسخ به این پرسش ها و دیگر مسایلی که ناشی از تعدد اولیای دم است ، از سوی فقیهان نظرات متفاوتی ارائه شده است . قانون مجازات اسلامی مقرر داشته است که برای استیفایقصاص، موافقت جمعی اولیای دم مورد نیاز است ولی اگر برخی از آن ها خواهان قصاص و دیگران خواستار دیه باشند، خواهان قصاص می تواند با تامین سهم دیگر اولیای دم ، قاتل را قصاص کند. قانون گذار متذکر مواردی نشده است که برخی از وارثان ، صغیر، مجنون، غایب و یا ساکت باشند. دیوان عالی کشور در یک رای وحدت رویه ، مقرر داشته است که اولیای دم کبیر می توانند با تامین سهم صغار از دیه شرعی ، قاتل را قصاص کنند. چنانچه میان اولیای دم، غایب و ساکت وجود داشته باشد و دیگر اولیای دم خواستار قصاص باشند، آن ها می توانند با تامین سهم اولیای دم مجنون، غایب و ساکت ، استیفای قصاص کنند.ولی چنانچه اولیای دم حاضر و دارای اهلیت ، خواستار دیه باشند، به نظر می رسد وجهی برای زندانی کردن قاتل تا بالغ شدن و رشد صغیر، بهبودیمجنون، حضور غایب و یا اظهارنظر ساکت وجود نداشته باشد . البته وصی ، قیم و یا حاکم به حسب مورد ممکن است برای صغیر، مجنون و یا غایب، تقاضایدیه کند؛ ولی به مصلحت آن ها نیست که سهم اولیای دم را که خواستار دیه هستند و یا قاتل را عفو می کنند، از اموال شخصی صغیر، مجنون، و یا غایبپرداخت کنند

کلیدواژه ها:

قصاص ، عفو ، ولی دم ، تعدد ولی دم ، جرم قتل ، حقوق کیفری فرانسه ، مقتول