اثربخشی اقدامات آبخیزداری در کاهش فرسایش خاک و تولید رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دهلکوه)

خاک در طی گذر زمان و تحت عوامل مختلف محیطی و انسانی دچار تغییرات و تخریب می شود که این تخریب به اشکال مختلفی اتفاق می افتد. کاهش حاصل خیزی، تخریب خاکدانه ها و فرسایش از جمله اشکال تخریب خاک است. از جمله راهکارهای مهار فرسایش، اقدامات آبخیزداری  هستند که اثر عوامل فرسایش خاک را کاهش داده یا مهار می کنند. ارزیابی کمی پروژه های آبخیزداری به منظور ارزیابی اثرات آن ها و تصمیم گیری صحیح در اجرای بهینه این گونه طرح ها در شرایط مشابه ضروری است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی پروژه های زیستی، مدیریتی و سازه ای و تاثیر آن ها بر میزان فرسایش و رسوب منطقه دهلکوه بوده، تا بتوان موفقیت یا شکست طرح های صورت گرفته در فاصله سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۸ را مشخص کرد. بدین منظور، روش و الگوی کار کاملا مبتنی بر مطالعات گذشته قرار گرفت و پس از تهیه آمار و اطلاعات مورد نیاز، فرسایش و رسوب دهی حوزه آبخیز با استفاده از مدل MPSIAC محاسبه شد. نتایج مطالعات نشان داد که بر اثر اجرای طرح های آبخیزداری، در طول دوره آماری ۱۱ ساله پس از اجرای طرح، فرسایش کل حوزه آبخیز دهلکوه از ۲۸۳۹۳/۷ به ۱۶۶۷۹/۵ تن در سال (کاهش ۴۰ درصدی) و رسوب کل حوزه آبخیز دهلکوه از ۱۵۶۴۷/۶ به ۱۲۱۰۳/۵ تن در سال (کاهش ۲۱ درصدی) تقلیل یافته است. نتایج حاکی از کارا بودن پروژه های آبخیزداری در کاهش رسوب دهی در منطقه مورد مطالعه است. به گونه ای که میزان فرسایش در سطح حوزه آبخیز تغییر چشم­گیری داشته است.

کلیدواژه ها:

اقدامات زیستی ، اقدامات مکانیکی ، مدل پسیاک اصلاح شده ، نسبت تحویل رسوب