بررسی وضعیت سیلیسیوم در شالیزارهای استان گیلان

به منظور بررسی وضعیت Si در شالیزارهای استان گیلان، یکصدونه نمونه خاک سطحی، با پراکندگی جغرافیایی یکنواخت انتخاب و متغیرهای pH، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، بافت، سیلیسیوم محلول در آب، Si استخراج شده بوسیله استات سدیم (NaOAc, pH= ۴) و Si عصاره گیری شده با CaCl۲ اندازه گیری شد. نتایج بررسی نشان داد که توزیع فراوانی غلظتSi محلول در آب نرمال بوده و میانگین Si در خاکهای مورد مطالعه بیش از حد بحرانی اعلام شده برای Si محلول در آب (۶ میلی گرم درکیلوگرم) و عصاره گیری شده با استات سدیم (۴۰ میلی گرم درکیلوگرم) است. همبستگی Si محلول در آب با هریک از متغیرهای pH، کربن آلی، سیلت و شن ضعیف و غیرمعنی دار و با رس و ظرفیت تبادل کاتیونی بیشتر و معنی دار است (به ترتیب با *۵۰/۰= r و*۴۴/۰= r ). اثر توام کلیه متغیرهای فوق همبستگی معنی دارتری با Si محلول دارند (***۸۴/۰= r ). سیلیسیوم عصاره گیری شده توسط CaCl۲ دو صدم مولار در دامنه ۷/۳ و ۸/۲۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک و حدواسط بین حلالیت کوارتز و سیلیکات آمورفی قرار دارد. غلظت Si محلول در آب در نواحی غرب گیلان و حوزه آبخیز رودخانه سپیدرود بیشتر از بقیه نواحی و در ناحیه فومنات کمتر است، این روند مشابه با توزیع مقدار رس در این نواحی است. در حوزه آبخیز سپیدرود به دلیل انتقال و رسوب ذرات رس توسط آب رودخانه و شبکه های آبیاری منشعب از آن و در ناحیه گیلان غربی به دلیل رسوبات آبرفتی دامنه ای، مقدار رس و در نتیجه کانیهای آلومینوسیلیکات بیشتر از بقیه نواحی است و در نتیجه با حد بالایی از غلظت Si محلول در تعادل می باشند. خاکهای ناحیه فومنات با توجه به آنکه دارای منشاء رسوبات ساحلی قدیمی و آبرفتی رودخانه ای می باشند دارای مقدار رس کمتری بوده و در نتیجه با غلظت های کمتری از Si به تعادل می رسند.

کلیدواژه ها:

Si محلول در آب ، توزیع فراوانی جمعیت ، کوارتز ، سیلیکات آمورفی ، نسبت SiO۲ به موادآلی