تطبیق خصائص خلیفه در الاحکام السلطانیه با ویژگی های معاویه در نهج البلاغه

در سخنان و نامه های امام علی (ع) به شماری از اوصاف معاویه بن ابی سفیان اشاره شده است. در پژوهش حاضر پس از دسته بندی این خصائص و ویژگی ها، رابطه هر یک از ویژگیهای مزبور با شرایط لازم برای تصدی حکمرانی بر جامعه اسلامی که ابوالحسن ماوردی در کتاب الاحکام السلطانیه بدان پرداخته، تبیین شده است. بر اساس این نوشتار، بین شماری از اوصاف معاویه با بخشی از کلیت دسته بندی ماوردی تضاد تامی وجود دارد، اما این تضاد در برخی از خصوصیات معاویه، به تمامیت دسته نخست نیست و تنها بخشی از یک یا چند دسته بندی مورد نظر ماوردی را مورد خدشه قرار می دهد. در مجموع، معاویه بر اساس مقبولات اهل سنت فاقد مشروعیت سیاسی و رسیدن وی به قدرت در چارچوب عمل سیاسی متقدم بر نظریه های اهل حل و عقد، استخلاف و شورا دور از تصور بوده است. اگر چه این نکته را باید در نظر داشت که ماوردی در نظریه سلطه، این شرایط را نافذ نمی داند، اما از سویی احراز نکردن این شرایط، به خودی خود جایگاه فرزند ابوسفیان را از منظر فقه سیاسی اهل سنت آشکار می سازد.

کلیدواژه ها:

فقه سیاسی ، امام علی (ع) ، معاویه ، ماوردی ، شرایط خلافت ، مشروعیت سیاسی.