چهره دوگانه گشتاسب در متون حماسی

گشتاسب یکی از بزرگ‎ترین پادشاهان کیانی است که پادشاهی او با فرازوفرودهای بسیاری همراه بوده است. درحالی که او برای رواج دین زردشت تلاش زیادی نموده، در ذهن اغلب شاهنامه پژوهان و شاهنامه خوانان چهره گشتاسب بیشتر جنبه منفی و وابسته به تاج وتخت تصویر شده است. او برای به دست آوردن پادشاهی به توطئه علیه پدر خود، لهراسب، پرداخته و با تهدیدات خویش او را وادار به واگذاری تاج وتخت کرده است. بی شک این رفتار نسنجیده در پیدایش داستان‎های بعدی بی تاثیر نبوده تا جایی که بسیاری اعتقاد دارند که فرستادن اسفندیار به زابلستان و جنگ با رستم نیز بهانه‎ای برای استحکام پایه پادشاهی خویش بوده است. بر مبنای این اندیشه‎ها پیوسته گشتاسب را سرزنش نموده‎اند که برای حفظ تاج وتخت، فرزند خویش را به قربانگاه فرستاده است. اگرچه در شاهنامه نیز اسفندیار، پشوتن، خواهران اسفندیار، رستم و... گشتاسب را سرزنش و به قتل اسفندیار متهم کرده‎اند، ولی با پرهیز از پیش داوری و با یک سو نهادن عینک بدبینی می‎توان او را از این اتهام تبرئه نمود. در این مقاله بر مبنای ابیات شاهنامه و رفتار‎های گشتاسب در واگذاری تاج وتخت به فرزند و فرستادن او به سیستان نتیجه‎ای متفاوت با دیگران حاصل شده است.

کلیدواژه ها:

گشتاسب ، اسفندیار ، تاج وتخت ، پیمان شکنی ، دین بهی.