ساختار کالبدی- فضایی شهر تاریخی حلب و مواجهه تمدنها

حلب با پیشینه چندهزار ساله حیات خود به عنوان یکی از شهرهای مهم منطقه خاور نزدیک به شمار می آید. شواهد نشان می دهد این شهر ازهزاره دوم پیش از میلاد در محل تلاقی چندین راه تجاری قرار داشته و به طور متوالی توسط اقوام و سلسله هایی چون هیتی ها، آشوری ها،اعراب، مغول ها، ممالیک و عثمانی ها اداره می شده است. عناصری چون قلعه، بازار، مسجد جامع، مدارس، کاخ ها، کاروانسراها و حمام ها همگیبخشی از این بافت شهری منسجم و منحصر به فرد را تشکیل داده اند. این شهر باستانی با وجود ارزشهای ویژه معماری و شهرسازی و شاخصههای منحصر به فرد خود در سال ۶۸۹۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.ارگ حلب یکی از برجستهترین نمونههای معماری اسلامی قرون وسطایی است که تا قرن بیست و یکم حفظ شده است. بخشهایی از دیوارهایسنگی قدیمی شهر به همراه چندین دروازه آن هنوز دست نخورده باقی مانده است. در طول جنگ سوریه، شهر بافت تاریخی حلب از جمله ارگ ومسجد جامع، متحمل آسیب های زیادی گردیده به طوریکه یونسکو آنرا در زمره مواریث جهانی در معرض خطر اعلام کرد و از اینرو تلاش هابرای بازسازی این بافت و عناصر شاکله آن پس از بازپس گیری شهر در حال انجام است . قابل مشاهده ترین نقطه عطف حلب، ارگ قرون وسطاییاست که بر روی تپه ای نیمه ساخته دست بشر در مرکز شهر به ارتفاع حدود ۰۴ متر قرار دارد. بخش قدیمی شهر که از پیرامون تپه به بیرونگسترش یافته، تقریبا ۶.۱ مایل مربع ) ۰ کیلومتر مربع( را پوشش می دهد. در غرب ارگ یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده خاورمیانه قرار داردکه کیلومترها در خیابانهای باریک امتداد یافته است. فروشندگان بر اساس تجارت در بازار گروه بندی می شوند و کوچه های تخصصی برایکالاها از جمله پوشاک، منسوجات، چرم، صابون و ادویه جات تشکیل می دهند. خانها، مساجد و خانههای متعدد عما با مصالح سنگ آهک ساختهشدهاند و قدمت بسیاری از آنها به قرنهای شانزدهم و هفدهم میلادی میرسد. با این حال، این نیز بسیار ساده خواهد بود.با وجود بروز جنگهای مختلف مذهبی و قومیتی و استیلای سلسله های گوناگونی بر این شهر در طول تاریخ و گاها بروز آسیبهای گسترده برساختار فیزیکی و کالبد شهر، انسجام ساختار اجتماعی همچنان حفظ گردیده است و شاید این تقابل فرهنگی به تعامل مبدل گشته است هر چندگستره فروپاشی این شهر تاریخی در پس هجوم ناباورانه گروه به اصطلاح دولت اسلامی )داعش( بسیار گسترده و ماندگار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

حلب ، سوریه ، قلعه حلب ، مسجد جامع اموی حلب ، ایوبیان ، مواجهه تمدنها