بررسی میزان دریافت نور در اماکن مذهبی نمونه موردی حرم عبد العظیم حسنی

نور در فضاهای معنوی نمادی بسیار مهم و پنهان است که در بوجود آوردن عنصر طب یعی ویژه برای هر فضا تاثیر بسزایی دارد که نمادی از عقل الهی و نشانه عالم لایتناهی وفضای معنوی می باشد. معماری و نور به همان اندازه به یکدیگر وابسته اند که جسم و روح. تنها نور برای معماری اندیشیده نمی شود بلکه معماری نیز همواره در پی یافتن نوعی سازماندهی است که بتواند از نور طبیعی و مصنوعی بهترین استفاده را بکند. کافی است به سنت سازماندهی فضاهای سرپوشی ده در اطراف حیاط مرکزی یا به ایجاد فضاهای واسط نیمه روشن نظیر رواق و ایوان توجه کنیم تا ابعاد تاثیر نور را در شکل گیری گونه های ساختمانی درک کنیم. نور منبع غایی جمال بصری و لازمه دیدن است که در ادیان مختلف، جایگاه والایی به خصوص در اماکن مذهبی به خود اختصاص داده است و به عنوان غیر مادی ترین عنصر طبیعت برای رهایی انسان از عالم ماده به عالم معنا است که سبب درک حضور خداوند می شود. لذا در این مقاله به بررسی مفهوم و جایگاه نور آرامش روانی زائرین اماکن مذهبی پرداخته شده و نظر دانشمندان و علمای مسلمان و همچنین معماران در بستر تار یخی بی ان شده است؛ سپس به نقش نور در معمار ی مساجد پرداخته شده و با استفاده از روش تفسیری تاریخی و تحلیل نقشه ها و شیوه معماری آنها در نحوه انتقال نور طبیعی به فضا و اهمیت و تاکید معماران در استفاده از نور طبیعی در این اماکن، با توجه به اینکه ورود نور در معماری مسجد از طریق پنجره های مشبک و ایوان و رواق صورت می گرفته که یکی از نمونه های آن حرم عبد العظیم حسنی شناخته شده است. و همچنین مقایسه تطبیقی مسجد نصیرالملک شیراز و صحن حرم عبدالعظیم حسنی در آخر نتایج حاصل از تحلیل بنا در استفاده از نور طبیعی طی جدولی تدوین شده و به این نتیجه رسیدیم که معمار نور را در هر دو مکان نه تنها برای روشنایی وارد نموده بلکه از آن به جهت بالابردن کیفیت معنوی محیط استفاده کرده است.

کلیدواژه ها:

نور ، معماری اسلا می ، مسجد ، حرم عبد العظیم