مطالعه علل و عوامل موثر بر آسیب پذیری با استفاده از مدل SVA و رویکرد مهندسی تاب آوری در ایستگاه های تقلیل فشار گاز شرکت ملی گاز ایران

آسیب پذیری، حساسیت یک سیستم به آسیب­های خارجی یا نقص­های داخلی است. یک سیستم آسیب­ پذیر، ظرفیت بازیابی سریع پس از شوک ها را نداشته و ممکن است قادر به ارائه خدمات در شرایط تغییر یافته نباشد. از این­رو سعی بر آن است با شناسایی نقاط آسیب­ پذیر سیستم (با استفاده از روش SVA) و با توجه به رویکرد مهندسی تاب ­آوری نسبت ارتقاء سطح ایمنی یک ایستگاه CGS  در برابر بحران­های صنعتی اقدام نماید. این مطالعه توصیفی تحلیلی به صورت مقطعی و کاربردی در یک ایستگاه CGS (مطابق با استاندارد تیپ این ایستگاه­ها) انجام شد. برای این کار ابتدا قبل از انجام مطالعه نسبت به ترجمه مستندات مربوط به روش ارزیابی SVA اقدام شد. پس از ترجمه فرم­ها و رفع اشکالات مربوط به ترجمه و اصلاح آنها توسط پنل خبرگان، مراحل مطالعه در ۶ فاز جداگانه و براساس تکنیک SVA انجام گرفت. ۱- تعیینن میزان جذابیت دارایی ۲- تعیین میزان اهمیت دارایی ۳- تعیین تاثیر بحران­های صنعتی بر تجهیزات ایستگاه CGS ۴- تعیین میزان موثر بودن حفاظ­ها در برابر تهدیدات به صورت کیفی ۵- تعیین میزان آسیب پذیری اجزای ایستگاه در برابر تهدیدات صنعتی محتمل و با توجه به نمره تهدید، اهمیت دارایی و اثربخشی حفاظ­ها ۶-تعیین راهکارهایی جهت کاهش میزان آسیب­ پذیری و ارتقاء سطح تاب ­آوری. با توجه به نتایج بدست­ آمده از مطالعات و تعیین امتیازات جذابیت و اهمیت دارایی­ها، بحران­ها، اثربخشی حفاظ­ها و نتیجتا امتیاز آسیب ­­پذیری دارایی­ها، مشخص گردید. دو بحران صنعتی انفجار و آتش سوزی و افت فشار گاز نسبت به سایر بحران­های صنعتی ذکر شده اثرات سوء بیشتری بر ایستگاه، همسایگان و مصرف­کنندگان گاز آن ایستگاه می­ توانند داشته باشد. بر اساس این مطالعه، با اهمیت ­ترین دارایی­های ایستگاه CGS به ترتیب مربوط به Heater، شیرهای ورودی و خروجی و Turbin meter و بزرگترین تهدیدات افت فشار گاز و انفجار و آتش ­سوزی در ایستگاه­ها تلقی شد و با عنایتت به اعداد آسیب ­پذیری، ۱۵۵ مورد راهکار ارائه گردید. استفاده از مدل SVA جهت شناسایی نقاط آسیب ­پذیر ایستگاه CGS و تعریف راهکارهای تاب­ آوری در سه دوره ۱- قبل از بحران (پیش بینی، پیشگیری وآمادگی) ۲- حین بحران (مقاومت، پاسخ) ۳- پس از بحران (بازیابی و بازسازی، کسب و توسعه تجربه) از ویژگی­های بارز این مطالعه بود. در توضیح نتایج بدست­ آمده از امتیازات آسیب­ پذیری ایستگاه CGS شاید بتوان گفت شناسایی بحران­های محتملل قبل از طراحی ایستگاه­ها و یا مدیریت تغییر صحیح قبل از تغییر رویکرد براساس سایر الزامات تحمیلی به طراح، تا اندازه­ی زیادی به طراح در طراحی تاب­ آور ایستگاه می ­توانست کمک نماید. در کنارر طراحی، با توجه به قابلیت تعمیر سریع و ارزان ایستگاه، ایجاد چابکی در تعمیرات و بازیابی تاسیسات با ارتقاء آمادگی کارکنان و مردم نیز مفید می­باشد.

کلیدواژه ها:

City Gate Station (CGS) ، Vulnerability ، Resilience Engineering ، National Iranian Gas Company ، ایستگاه تقلیل فشار گاز ، آسیب پذیری ، مهندسی تاب آوری ، شرکت ملی گاز ایران